بلوغ چیست؟

بلوغ چیست؟ - میترانیتا
اشتراک‌گذاری...
Print this page
Print
Email this to someone
email
Share on Facebook
Facebook
Share on Google+
Google+
Tweet about this on Twitter
Twitter
Share on LinkedIn
Linkedin

بلوغ به معنی نوجوانی، بزرگ شدن، رشد کردن و رسیدن به تکامل جنسی است. بلوغ زمانی را در زندگی توصیف می‏‌کند که بدن از نظر جنسی تکامل پیدا می‏‌کند و اندام‏‌های تناسلی فعال می‌‏شوند. این اتفاق با ترشح هورمون‌های جنسی تستوسترون و استروژن در بدن روی می‏‌دهد. بلوغ زمانی است که احساسات و بدن شما از حالت بچگانه به حالت بزرگسالی تغییر می‌کند. این تغییرات به دلیل ترشح هورمون‏‌های جنسی توسط تخمدان‏‌ها در دخترها و بیضه‌‏ها در پسرها اتفاق می‏‌افتد. دوران بلوغ چه از لحاظ جسمی و چه از لحاظ احساسی پرتنش‌‏ترین زمان زندگی هر فرد محسوب می‌شود. تغییرات روانی و چالش‌‏های زمان بلوغ در صورت پایان نیافتن آن در زمان طبیعی، مشکلات زیادی را در زندگی فرد به وجود می‌آورند.

 

اسامی دیگر

نوجوانی، رشد توان تولیدمثلی، تکامل جنسی؛ قاعدگی، مراحل رشد بافت خارجی غده فوق کلیوی اسامی دیگر بلوغ هستند.
غدد فوق کلیوی هورمون‌‏هایی ترشح می‌‏کنند که باعث افزایش عرق، بوی بدن، جوش صورت و رشد موهای زیر بغل و شرمگاهی می‏‌شوند. این فرآیند را مراحل رشد بافت خارجی غده فوق کلیوی می‌‏نامند. ممکن است نوجوان در طول این مدت نیاز به استفاده از مام زیر بغل یا محصولات ضد عرق داشته باشد.

بلوغ باعث موارد زیر می‏‌شود:

• تغییرات جسمی: این تغییرات شامل سریع‌تر شدن رشد، رشد پستان‌‏ها در دخترها و بزرگ شدن آلت تناسلی در پسرها.

• تغییرات روانی: این تغییرات باعث می‏‌شود که نوجوانان دمدمی‌مزاج، دستپاچه و پرخاشگر شوند.

• تغییرات رفتاری: این تغییرات باعث می‏‌شود که بعضی از نوجوانان رفتارهای جدید و خطرناکی از قبیل استعمال دخانیات، مصرف مشروبات الکلی و داشتن روابط جنسی پرخطر و زودتر از موعد از خود بروز دهند.


نشانه‌های بلوغ چیست؟

بلوغ چیست؟ - میترانیتا

نشانه ‏های فیزیکی که مشخص می‏‌کند یک دختر وارد سن بلوغ شده است شامل افزایش ناگهانی قد، رشد پستان‏‌ها، رشد موهای زیر بغل و شرمگاهی، جوش صورت، بوی بدن و شروع قاعدگی است. نشانه‌‏های فیزیکی که مشخص می‏‌کند یک پسر وارد سن بلوغ شده است شامل کلفت شدن تن صدا، رشد ماهیچه‌‏ها، رشد موهای شرمگاهی، جوش صورت، رشد موهای زیر بغل، افزایش ناگهانی قد، عرق کردن، رشد بیضه‌‏ها و آلت تناسلی، احتلام یا توانایی در انزال است. ۲ تا ۴ سال طول می‏‌کشد تا بدن نوجوان به طور کامل تغییرات بلوغ را پشت سر گذارد.

وقتی که بدن شما آماده تکامل باشد، غده هیپوفیز (غده لپه‌مانندی که زیر مغز واقع‌شده است)، هورمون‏‌های خاصی ترشح می‌‏کند. بسته به جنسیت شما که پسر هستید یا دختر، این هورمون‌‏ها روی پوست، اندام‏‌های جنسی اندام‌‏های تولیدمثلی و موهایتان اثر می‏‌گذارند. همچنین احساسات و خلق و خویتان را هم تحت تأثیر قرار می‏‌دهند.

بلوغ در دختران

رشد پستان‏‌ها از اصلی‌‏ترین نشانه شروع سن بلوغ در دختران است. معمولاً اولین قاعدگی ظرف ۲ سال اتفاق می‏‌افتد.

قبل از اولین قاعدگی یک دختر به طور طبیعی موارد زیر را تجربه خواهد کرد:

• افزایش قد

• افزایش اندازه باسن

• ترشحات واژنی سفیدرنگ یا بی‏‌رنگ

• رشد موهای شرمگاهی، زیر بغل و پاها

سیکل عادت ماهانه در حدود هر یک ماه (۲۸ تا ۳۲ روز) اتفاق می‌‏افتد. در ابتدا، این سیکل ممکن است نامنظم باشد. ممکن است یک دختر در ابتدا ۲ ماه یک‌بار یا دو بار در یک ماه پریود شود. پس از مدتی، قاعدگی منظم می‌‏شود. با پی بردن به زمان پریودی و مدت آن می‏‌توان فهمید که پریودی بعدی چه موقع شروع می‏‌شود.

پس از اینکه قاعدگی شروع شد، تخمدان‏‌ها شروع به تولید و رهاسازی تخمک‏‌هایی می‏‌کنند که از بدو تولد در تخمدان‌‏ها انباشته‌شده بودند. هرماه پس از شروع عادت ماهانه، یک تخمک از تخمدان آزاد می‏‌شود که سلول ماده نامیده می‏شود. تخمک در لوله رحم که تخمدان را به رحم متصل می‏‌کند، حرکت می‏‌کند.

وقتی که تخمک به رحم رسید، دیواره رحم با خون و مایع ضخیم می‏‌شود. اگر تخمک بارور شود، در دیواره رحم رشد می‏‌کند و تبدیل به جنین می‏‌شود.

اگر تخمک توسط اسپرم بارور نشود، از بین می‏‌رود. دیواره رحم ریزش می‌‏کند و خون قاعدگی شکل می‏‌گیرد که از طریق واژن از بدن خارج می‏شود. بین دو عادت ماهانه، ممکن است ترشحات بی‏‌رنگ یا سفیدرنگی از واژن خارج شود که کاملاً طبیعی است.

دخترها در طی هر عادت ماهانه یا درست قبل از آن ممکن است دمدمی‌مزاج یا احساساتی شوند و احساس کنند بدنشان ورم‌کرده است یا متورم شده است. هرچه دخترها بزرگ‌تر می‏شوند، سندرم پیش از قاعدگی (PMS) بیشتر در آنها نمایان می‏‌شود.

در دخترها معمولاً بلوغ تا سن ۱۷ سالگی به پایان می‏‌رسد. هرگونه افزایش قد بعد از این سن غیرمتعارف است. اگرچه دخترها در سن ۱۷ سالگی به بلوغ فیزیکی رسیده‌‏اند اما بلوغ احساسی و فکری آنها به رشد خود ادامه می‏‌دهد.


بلوغ در پسرها

بلوغ چیست؟ - میترانیتا

اولین نشانه بلوغ در پسرها بزرگ شدن هر دو بیضه است. پس از آن، پسرها به طور طبیعی موارد زیر را تجربه می‌‏کنند:

• سریع‌تر شدن رشد، بخصوص از نظر قدی

• رشد موهای زیر بغل، صورت و شرمگاهی

• افزایش عرض شانه

• رشد آلت تناسلی، کیسه بیضه (به همراه چین‏‌خوردگی و قرمز شدن پوست آن) و بیضه‏‌ها

• انزال‏های شبانه (احتلام)

• تغییرات صدا

بیضه‌‏ها دائماً در حال تولید اسپرم هستند. تعدادی از اسپرم‌‏ها در قسمتی به نام اپیدیدیم (برجستگى كوچك و تخم‌مرغی شكلى كه روى سطح فرازين و پشتى بيضه قرار دارد و حاوى مجارى منى است) انباشته می‏‌شوند. گاهی اوقات اسپرم‏‌های انباشته‌شده در طی یک فرآیند طبیعی تخلیه می‌‏شوند تا فضا برای اسپرم‌‏های جدید فراهم شود. این تخلیه به طور خودکار در خواب (احتلام) صورت می‌‏گیرد. احتلام بخش طبیعی بلوغ است.

بلوغ چه موقع شروع می‏‌شود؟

سن خاصی برای شروع بلوغ تعیین نشده است. سن شروع بلوغ و میزان رشد در هر کودکی متفاوت است.
بلوغ در بسیاری از دختران بین سنین ۸ تا ۱۴ سالگی، با میانگین سن ۱۱ سالگی شروع می‌‏شود. دخترها سریع‌تر از پسرها رشد می‌‏کنند. بسیاری از دخترها ظرف مدت چهار سال پس از شروع بلوغ به تکامل جنسی می‏‌رسند.
پسرها دیرتر از دخترها رشد می‏‌کنند و این روند معمولاً بیشتر طول می‏‌کشد. بلوغ در بسیاری از پسرها بین سنین ۹ تا ۱۴ سالگی، با میانگین سن ۱۲ سالگی شروع می‏‌شود. بسیاری از پسرها ظرف مدت شش سال پس از شروع بلوغ به تکامل جنسی می‏‌رسند. در بسیاری از دخترها عادت ماهانه از سن ۱۲ سالگی شروع می‌‏شود، اما ممکن است از اوایل سن ۸ سالگی نیز شروع شود، بنابراین باید درباره آن از سنین کودکی با دخترها صحبت کنید تا مطمئن شوید برای آن روز بزرگ آماده هستند.

بسیاری از والدین از صحبت درباره عادت ماهانه به خصوص با دخترهای نونهال خود خجالت می‏‌کشند.

راه غلبه بر این امر این است که به سؤال‏‏‌ها یا فرصت‏‌های ایجادشده برای آنها پاسخ گفت. روانشناسان که به والدین آموزش می‏‌دهند چگونه با کودکان خود درباره بلوغ صحبت کنند، بر این باورند که گفتگوی واضح و ملموس و زبان متناسب با سن، کلید حل مشکل است.

روانشناسان می‌گویند که «والدین اغلب از ما درباره سن مناسب دخترها برای صحبت کردن درباره شروع عادت ماهانه سؤال می‏‌پرسند و ما به آنها پیشنهاد می‌‏کنیم که بیان این موضوع نیازمند یک رفتار دوستانه و صحبت خودمانی است تا یک گفتگوی رسمی». برای مثال می‏‌توانید با استفاده از تبلیغات تلویزیون درباره نوار بهداشتی با خرید نوار بهداشتی در سوپرمارکت‏‌ها مکالمه درباره عادت ماهانه را با دخترها شروع کنید. یا فقط از دخترهای خود بپرسید در حال حاضر درباره این موضوع چه می‏‌دانند و از آن به بعد را ادامه دهید.

«در حد ممکن از لغات ساده مانند واژن استفاده کنید، ولو اینکه در استفاده از این لغات احساس ناراحتی کنید».

«تأکید کنید که عادت ماهانه کاملاً عادی و طبیعی است، بخشی از مرحله رشد است که همه خانم‌‏ها با آن روبرو می‏‌شوند».

در اینجا بعضی از سؤالاتی که ممکن است دخترتان از شما به عنوان مادر بپرسد با جواب‏‌های پیشنهادی ذکرشده است:

چگونه باید بدانم که عادت ماهانه من به زودی شروع می‏‌شود؟

علائمی که نشان می‌دهد عادت ماهانه تو به زودی شروع می‏‌شود این است که موهای زیر بغل و موهای شرمگاهی تو رشد کرده است. به طور نمونه، عادت ماهانه تو در حدود دو سال بعد از اینکه سینه‏‌هایت شروع به رشد کردند یا در حدود یک سال بعد از داشتن ترشحات واژنی سفیدرنگ، شروع می‏‌شود. معمولاً دخترها در حدود سن ۱۲ سالگی برای اولین بار عادت ماهانه می‏‌شوند، اما این امر در هر فردی متفاوت است.

چگونه برای اولین عادت ماهانه خود آماده شوم؟

با مادر یا بزرگ‌ترهای مورد اعتماد خود درباره شروع قاعدگی و اتفاقات قبل از آن، صحبت کنید. ایده خوبی است که از این به بعد نوار بهداشتی با خود داشته باشید تا لازم نباشد زمانی که بالاخره عادت ماهانه شما شروع شد، به دنبال آن بگردید. در صورتی که در مدرسه بودید و نوار بهداشتی به همراه نداشتید، با خانم معلم یا مربی بهداشت مدرسه صحبت کنید. آنها با این مسائل آشنا هستند و می‌‏توانند به شما کمک کنند.

اولین عادت ماهانه من تا کی طول می‏‌کشد؟

وقتی که شما برای اولین بار عادت ماهانه شدید، یکی دو روز بیشتر طول نمی‌کشد اما ماه‌ها طول می‏‌کشد تا بدن شما به یک الگوی منظم دست یابد. به عنوان یک قانون کلی، وقتی که عادت ماهانه شما منظم شد هر ۲۸ تا ۳۰ روز اتفاق می‌‏افتد و بین سه تا هفت روز طول می‏‌کشد.

میزان خونریزی من چقدر است؟

ممکن است احساس کنید خونریزی شدید است اما تنها در حدود ۳ تا ۵ قاشق غذاخوری است. در ابتدا خونریزی شدید نیست، تنها ممکن است صبح که از خواب بیدار می‏‌شوید لکه خون قهوه‏‌ای مایل به قرمز‏ رنگی را روی لباس زیر یا ملحفه خود ببینید.

در صورتی که لباس‌‏هایم لک شد چه اتفاقی می‌‏افتد؟

مواجه‌شدن با اتفاقات ناگوار بخشی از بزرگ شدن است. راه‏‌های زیادی برای پوشاندن لکه‌‏ها قبل از تعویض لباس وجود دارد، فقط کافی است گرم‌کن ورزشی خود را دور کمرتان ببندید. چند جفت لباس زیر در کیف مدرسه خود داشته باشید و از پوشیدن لباس‏‌های رنگ روشن در طول عادت ماهانه، برای جلوگیری از لک شدن آنها بپرهیزید.

آیا باید از نوار بهداشتی استفاده کنم؟

این مورد کاملاً به شما بستگی دارد. نوار بهداشتی برای دخترهایی که به تازگی عادت ماهانه شده‌‏اند مناسب و بی‏‌خطر است. می‌‏توانید در اولین عادت ماهانه از نوار بهداشتی استفاده کنید، اگرچه، ممکن است مدت زمان بیشتری نیاز داشته باشید تا به محصولات متفاوت عادت کنید. سعی کنید محصولات مختلف را امتحان کنید تا محصول مناسب خود را پیدا کنید.

در طی بلوغ چه اتفاقی روی می‌‏دهد؟

غده هیپوفیز در زیر مغز مسئول ترشح هورمون‌های محرک غدد جنسی است: این هورمون‌ها، هورمون لوتئینی و هورمون محرک فولیکول هستند.
در بدو تولد، میزان این هورمون‌‏ها در بدن بالا است، اما بعد از گذشت چند ماه کاهش می‏‌یابد و تا قبل از شروع بلوغ این سطح پایین باقی می‌‏ماند. در ابتدای بلوغ که سطح این هورمون‏‌ها افزایش یافت، باعث ترشح هورمون‌‏های جنسی در تخمدان‏‌های دخترها می‏‌شوند. یکی از این هورمون‌‏ها استروژن است که عمدتاً مسئول ایجاد تغییرات فیزیکی در پستان‌ها، تخمدان‏‌ها، زهدان (رحم) و واژن است تا به تکامل جنسی برسند.


بلوغ زودرس در دخترها چگونه تشخیص داده می‏‌شود؟

بلوغ چیست؟ - میترانیتا

بلوغ معمولاً چهار تا پنج سال طول می‏‌کشد و عموماً بین سنین ۱۰ تا ۱۴ سالگی در دختران اتفاق م‌ی‏افتد، اما بعضی از دخترها بدون هیچ دلیل خاصی زودتر یا دیرتر بالغ می‌‏شوند. سن بلوغ بستگی به گوناگونی نژادی دارد. در صورتی که نشانه‌‏های بلوغ قبل از هشت سالگی در دخترها ظاهر شود، به عنوان بلوغ زودرس شناخته می‏شود. اگر فردی زودتر یا دیرتر از زمان طبیعی بالغ شود، آن را بلوغ زودرس یا بلوغ دیررس می‌‏نامند.
در بعضی موارد بلوغ زودرس یا دیررس باعث ایجاد شرایط خاص می‏‌شود. درصورتی که دلایل آشکاری از قبیل بیماری‌‏های مزمن وجود نداشته باشد، نیاز به آزمایش‌های ویژه برای تشخیص هرگونه مشکل وجود دارد. زمانی که فرد زودتر یا دیرتر از همسالان خود به بلوغ می‏‌رسد، ممکن است نسبت به شرایط پیش آمده حساس، نگران، یا حتی افسرده شود. چنین شخصی برای سازگاری با شرایط پیش‌آمده نیازمند کمک است. افرادی که دیر به سن بلوغ می‌رسند نیاز به دلگرمی و قوت قلب دارند که بدن آنها هم در زمان مناسب تغییر خواهد کرد.

گاهی اوقات، تنها یک بخش از روند تکامل جنسی نمایان می‌‏شود. زمانی که تنها رشد پستان‏‌ها صورت گیرد بلوغ زودرس پستانی گفته می‏‌شود. اگر تنها رشد موهای بدن یا موهای شرمگاهی اتفاق افتد، به آن، بلوغ زودرس به دلیل ترشح بی‌موقع آدرنالین گفته می‏‌شود.
این شرایط اغلب بیشتر در اواسط بلوغ زودرس اتفاق می‌‏افتد و کنترل کردن هر یک متفاوت است. حدود ۴ تا ۵ درصد دختران با پس‌‏زمینه‌‏های مختلف نژادی در سال ۱۹۹۷ دچار بلوغ زودرس شدند.

ترشح بیش از حد هورمون باعث تحریک عوامل بلوغ زودرس می‏‌شود. این هورمون از مغز و به شکل ماده محرک غدد جنسی و یا بیضه‏‌ها و تخمدان‌‏ها و غدد فوق کلیوی ترشح می‏‌شود. ترشح بیش از حد هورمون در اثر رشد تومور یا بیش‌‏فعالی ساده اتفاق می‌افتد. ترشح بیش از حد هورمون‌‏های مغزی می‌‏تواند در اثر عفونت‌‏های مغزی یا آسیب مغزی باشد.
بلوغ دیررس نیز به دلیل ناکافی بودن هورمون‏‌ها است. در صورت کافی نبودن ترشح غده هیپوفیز، ترشح غدد جنسی و فوق کلیوی نیز کافی نخواهد بود. از طرف دیگر، زمانی که غده هیپوفیز به طور طبیعی حس کند میزان هورمون در جریان خون کافی نیست، ترشح را افزایش می‏‌دهد.
اختلالات مادرزادی بی‌شماری از قبیل (سندرم‏‌های کمبود غددی) وجود دارد که باعث نقص در ترشح هورمون‌‏ها می‏‌شود. کودکانی که دچار اختلالات مادرزادی هستند بلوغ طبیعی نخواهند داشت مگر اینکه در زمان مناسب تحت هورمون درمانی قرار گیرند.

و در آخر باید گفت که ناهنجاری‌‏هایی در ترشح هورمون‌‏های خانم‏‌ها وجود دارد که باعث ایجاد خصوصیات مردانه می‏‌شود که به آن سندرم مردانگی گفته می‏‌شود. پیدایش هرکدام از این موارد در دوران نوجوانی، باعث اختلال در بلوغ طبیعی می‏‌شود. توجه داشته باشید که غیرطبیعی بودن هورمون‏‌ها در خانم‏ها باعث سندرم مردانگی می‏‌شود، درحالی‌که کمبود و یا فقدان هورمون‏‌ها در آقایان نیز باعث سندرم زنانگی می‏‌شود. هر جنینی زندگی خود را به عنوان جنس مؤنث شروع می‌‏کند. در صورت موجود بودن هورمون‏‌های مردانه تبدیل به فرزند پسر می‏‌شود.
تشخیص بلوغ دیررس یا بلوغ زودرس نیازمند اندازه‌گیری میزان چندین هورمون است تا مشخص شود که کدام هورمون‏‌ها زیاد ترشح می‏‌شوند و کدام هورمون‏‌ها کم ترشح می‏‌شوند. آزمایش خون تمام این موارد را مشخص می‏‌کند. در صورت مشکوک بودن به وجود تومور، اندام مشکوک به داشتن تومور با اشعه ایکس عکس‌برداری می‌‏شود یا تومورگرافی (CT) می‏‌شود یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) انجام می‏‌گیرد تا از وجود تومور اطمینان حاصل شود.

وجود تومور در بلوغ زودرس نیازمند جراحی است، اگرچه در حال حاضر داروهای مختلفی برای مقابله با اثرات هورمون‏‌ها وجود دارد. در صورتی که بلوغ دیررس اتفاق بیفتد، تحریک هورمونی مناسب باید صورت گیرد. درمان را نباید به تأخیر انداخت زیرا رشد ضروری استخوان‌‏ها را تحت تأثیر قرار می‌‏دهد.

تهیه و ترجمه توسط تیم تولید محتوای میترانیتا

دیدگاهتان را بنویسید