غدد درون‌ریز چیست؟
غدد درون‌ریز چیست؟
غدد درون‌ریز غدد مترشحه داخلی هستند که هورمون را به طور مستقیم در جریان خون ترشح می‌کنند و فعالیت سایر اندام‌‌ها یا غدد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. اصلی‌ترین غدد درون‌ریز بدن عبارت‌اند از:
- غده هیپوفیز
- غده تیروئید
- غدد پاراتیروئید
- غدد فوق کلیوی
- جزایر لانگرهانس در پانکراس
- تخمدانها در زنان
- بیضه‌ها در مردان
مروری بر غدد درون‌ریز
| غدد درون‌ریز | محل قرارگیری |
|---|---|
| غده هیپوفیز | به هیپوتالاموس مغز متصل است |
| غده تیروئید | روی گردن دو طرف نای |
| غدد پاراتیروئید | چهار غده کوچک پشت غده تیروئید |
| غدد فوق کلیوی | دو غده مثلثی شکل که روی کلیه‌ها قرار دارند |
| پانکراس | پشت معده بین اثنی عشر و طحال قرار دارد |
| تخمدانها | پایین حفره شکمی زیر کلیه‌ها قرار دارند |
غده هیپوفیز
غده هیپوفیز ساختار چند قسمتی دارد و به هیپوتالاموس مغز متصل است. سال‌‌ها غده هیپوفیز را مهمترین غده درون‌ریز بدن می‌شناختند؛ زیرا با ترشح چندین هورمون مختلف فعالیت سایر غدد درون‌ریز را کنترل می‌کند. هیپوتالاموس قسمت کوچکی از مغز است که رابط بین دستگاه عصبی و دستگاه درون‌ریز است. هورمونهای غده هیپوفیز توسط هورمونهای هیپوتالاموس کنترل می‌شوند.
غده تیروئید
غده تیروئید روی گردن و دو طرف نای قرار دارد و توسط لوب‌‌ها یا قسمتهای قدامی هیپوفیز کنترل می‌شود.
هورمونهای اصلی که از غده تیروئید ترشح می‌شوند عبارت‌اند از:
| تری‌یدوتیرونین (T3) و (T4) | تنظیم رشد و همچنین فعالیت‌‌های ذهنی، فیزیکی و سوختوساز |
|---|---|
| کلسی‌تونین | کنترل میزان کلسیم خون |
عملکردهای غده تیروئید عبارت‌اند از:
- با تحریک سوختوساز، متابولیسم بدن را کنترل می‌کند
- روی تقسیم سلولی و رشد تأثیر دارد
- روی رشد ذهنی تأثیر دارد
- وظیفه حفظ و نگهداری و سلامت پوست و مو را بر عهده دارد
- یون‌های معدنی را ذخیره می‌کند تا بدن بتواند تیروکسین بسازد
- سیستم عصبی غیرارادی را تحریک و تحریک‌پذیری آن را کنترل می‌کند
- نیاز بدن به میزان تیروئید در زمان‌های مختلف مانند چرخه قاعدگی، بارداری و بلوغ را کنترل می‌کند.
غدد پاراتیروئید
غدد پاراتیروئید چهار غده‌ای هستند که پشت غده تیروئید قرار دارند. مهمترین هورمون غدد پاراتیروئید هورمون پاراتیروئید است که کلسیم بدن را با کنترل میزان کلسیم خون و استخوان‌‌ها، تنظیم می‌کند.
غدد فوق کلیوی
غدد فوق کلیوی غدد مثلثی شکل هستند که بالای کلیه‌ها قرار دارند و از دو قسمت تشکیل شده‌اند: لایه بیرونی و لایه داخلی.
پانکراس
پانکراس را باید اندام دوگانه‌ای بدانیم زیرا هم عملکرد درون‌ریزی و هم عملکرد برون‌ریزی دارد.
عملکرد برون‌ریز پانکراس: ترشح شیره پانکراس برای کمک به فرآیند هضم یا همان گوارش
عملکرد درون‌ریز پانکراس: ترشح هورمون انسولین که از سلول‌‌های جزایر لانگرهانس در پانکراس ترشح می‌شود
غدد جنسی
بیضه‌ها
بیضه‌ها در کشاله ران و در کیسه بیضه قرار دارند. بیضه‌ها دو عملکرد دارند:
- ترشح هورمون تستوسترون هنگام بلوغ و بروز خصوصیات جنسی ثانویه در مردان
- تولید اسپرم
تخمدانها
تخمدانها پایین حفره شکمی زیر کلیه‌ها قرار دارند. تخمدانها غدد جنسی زنان هستند که توسط رباط‌های پهن به بالای رحم متصل هستند. تخمدانها دو عملکرد متمایز دارند:
- تولید تخمک در تخمدانها
- ترشح هورمونهای زنانه استروژن و پروژسترون
غده صنوبری
غده صنوبری، توده عصبی به شکل نخود است که به مرکز مغز متصل است. غده صنوبری هورمونی به نام ملاتونین ترشح می‌کند که از سنتز سروتونین به دست می‌آید. این غده وظیفه تنظیم ریتم و الگوی شبانه‌روزی بدن مثل خوابیدن و بیدار شدن و سایر رفتارهای محیطی را بر عهده دارد. متخصصان بر این باورند که حتی روی خل و خوی فرد نیز تأثیر دارد.
