درمان ناباروری
درمان ناباروری
برای افزایش احتمال بارداری، درمان‌های مختلفی می‌توان انجام داد. درمان‌های توصیه‌شده به دلایل ناباروری و سابقه پزشکی بستگی دارد. باید بدانید که هیچ ضمانتی وجود ندارد که با درمان‌های موجود ناباروری، باردار شوید. پزشک می‌تواند اطلاعات بیشتری درباره میزان موفقیت هر درمان در اختیارتان بگذارد.
بعضی درمان‌ها ممکن است باروری شما را بهبود ببخشند و شانس بارداری طبیعی را افزایش دهند.
روش‌های درمان
سه نوع درمان رایج برای باروری وجود دارد:
• داروهای کمک باروری
• عمل جراحی
• روش‌های کمک باروری
خوشبختانه اکثر زوج‌های نابارور با درمان‌هایی مثل تجویز دارو یا جراحی درمان می‌شوند و فقط کمتر از ۳ درصد با روش‌های کمک باروری مثل لقاح خارج رحمی درمان می‌شوند. دو سوم از کسانی که تحت درمان ناباروری قرار می‌گیرند، باردار خواهند شد.
داروهای کمک باروری
داروهایی را که معمولاً برای کمک به باروری تجویز می‌شوند، در زیر آورده‌ایم. این داروها اغلب برای زنان و گاهی نیز برای مردان تجویز می‌شود.
• کلومیفن برای تحریک تخمک‌گذاری (آزاد شدن ماهیانه تخمک) در زنانی که به طور منظم تخمک‌گذاری نمی‌کنند یا اصلاً نمی‌توانند تخمک‌گذاری کنند.
• تاموکسیفن جایگزینی برای کلومیفن است و برای زنانی تجویز می‌شود که مشکلات تخمک‌گذاری دارند.
• متفورمین برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا همان کم‌کاری تخمدان مناسب است.
• گونادوتروپین‌ها داروهایی هستند که به تحریک تخمک‌گذاری در زنان کمک می‌کنند و باعث بهبود باروری مردان نیز می‌شوند.
• هورمون آزادکننده گونادوتروپین و آنتاگونیست‌های دوپامین نیز برای تحریک تخمک‌گذاری زنان تجویز می‌شود.
داروهای تحریک‌کننده تخمک برای زنان با ناباروری بدون علت، درمان مناسبی نیستند و نباید تجویز شوند.
در صورت عفونت‌های اعضای تناسلی، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود و به درمان ناباروری کمک می‌کند.
عمل جراحی
در زیر با عمل‌های جراحی که برای بررسی مشکلات باروری و کمک به باروری انجام می‌شود، آشنا می‌شوید:
عمل جراحی لوله رحمی
در صورتی که لوله‌های رحمی مسدود یا زخم باشند، مثلاً به دلیل التهاب لگن خاصره (PID)، احتمالاً برای درمان باید عمل جراحی انجام دهید. با انجام عمل جراحی، بافت‌های زخمی لوله رحمی را از بین می‌برند تا حرکت تخمک در بین آنها راحت‌تر شود.
موفقیت عمل به میزان آسیب لوله رحمی بستگی دارد. بررسی‌ها نشان داده‌اند که ۶۹ درصد از زنان با حداقل آسیب به لوله‌ها، بعد از عمل بارور شده‌اند. سایر برآوردها برای باروری زنان، بعد از عمل بین ۲۰ تا ۵۰ درصد است.
عمل جراحی لوله‌ها عوارضی نیز به دنبال دارد. بارداری خارج از رحم یکی از این عوارض است؛ در این نوع بارداری تخمک بارورشده بیرون از رحم لانه‌گزینی می‌کند. بین ۸ تا ۲۳ درصد از زنان، بعد از عمل جراحی لوله‌های رحمی، بارداری خارج از رحم را تجربه می‌کنند.
عمل لاپاراسکوپی اغلب برای زنان مبتلا به آندومتریوز (هنگامی که قسمتی از دیواره رحم در خارج از رحم رشد می‌کند) انجام می‌شود تا کیست‌ها (کیسه‌های پر از مایع) را از بین ببرد یا بردارد. این عمل برای برداشتن فیبروئیدهای تحت مخاطی (غده‌های کوچکی در رحم) نیز انجام می‌شود.
برای زنان مبتلا به کم‌کاری تخمدان، پزشک سوراخ کردن تخمدان با لاپاراسکوپی را در صورتی تجویز می‌کند که داروهای تخمک‌گذاری جوابگو نباشد. در این عمل، با استفاده از لیزر قسمتی از تخمدان را از بین می‌برند.
ترمیم انسداد اپیدیدیم و جراحی برای خارج کردن اسپرم
اپیدیدیم شکلی حلقوی دارد و در بیضه‌ها قرار گرفته است که به ذخیره و انتقال اسپرم کمک می‌کند. گاهی اپیدیدیم مسدود می‌شود و از خارج شدن اسپرم جلوگیری می‌کند. اگر این انسداد باعث ناباروری شود، می‌توان برای ترمیم آن عمل جراحی انجام داد.
اگر مرد یکی از مشکلات زیر را داشته باشد، عمل جراحی برای بیرون آوردن اسپرم انجام می‌شود:
• مانعی که از آزاد شدن اسپرم جلوگیری می‌کند؛ مثلاً جراحت یا عفونت
کمبود مادرزادی رگ‌های اطراف مجرای منی (لوله‌ای که اسپرم را از بیضه‌ها تخلیه می‌کند)
• بافت‌برداری وازکتومی بافت بیضه بعد از ایجاد برشی کوچک در پوست کیسه بیضه
هر دو عمل فقط چند ساعت زمان می‌برد و به صورت سرپایی و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. در همان روز شما را در جریان کیفیت مواد جمع‌آوری‌شده و وجود اسپرم قرار می‌دهند.
در صورتی که اصلاح اسپرم موفقیت‌آمیز باشد، در صورت نیاز اسپرم کافی برای چند دوره درمان فراهم می‌شود.
روش‌های کمک باروری
تلقیح داخل رحمی (IUI)
تلقیح داخل رحمی (IUI) یا تلقیح مصنوعی روشی برای قرار دادن اسپرم در رحم از طریق لوله پلاستیکی کوچکی است. در این روش اسپرم جمع‌آوری و با مایعی شسته می‌شود و سپس نمونه‌های باکیفیت (پرتحرک‌ترین) انتخاب می‌شوند. اسپرم‌ها از لوله‌ای می‌گذرند و وارد گردن رحم می‌شوند و به سمت رحم پیش می‌روند. این روند همزمان با تخمک‌گذاری انجام می‌شود تا شانس باروری افزایش یابد. برای زنان نیز داروهای هورمونی تحریک‌کننده تخمدان با دوز پایین تجویز می‌شود تا احتمال بارداری افزایش یابد.
بعضی زنان در حین یا بعد از تلقیح داخل رحمی، گرفتگی عضلات شبیه به درد قاعدگی احساس می‌کنند؛ ولی این روش به جز چنین دردهایی باید بدون درد انجام شود.
تلقیح داخل رحمی در صورتی انجام می‌شود که زوج مشکلات زیر را داشته باشند:
• تعداد اسپرم کم یا کم‌تحرکی اسپرم
• ابتلای مرد به ناتوانی جنسی (اختلالات نعوظ، ناتوانی در حفظ نعوظ) یا انزال زودرس
• ابتلای زن به آندومتریوز خفیف (در این بیماری، قسمت‌های کوچک دیواره رحم در نقاط دیگر رشد می‌کنند)
در صورتی که اسپرم مرد و لوله‌های رحمی زن سالم باشد، میزان موفقیت تلقیح داخل رحمی برای هر دوره درمانی، در زنان زیر ۳۵ سال حدود ۱۵ درصد است.
لقاح خارج رحمی (IVF)
در حین انجام لقاح خارج رحمی (IVF) باروری تخمک در خارج از بدن انجام می‌شود. زنان داروهای باروری مصرف می‌کنند تا تخمدان‌ها تخمک بیشتری تولید کنند. سپس متخصص باروری تخمک‌ها را با انجام عمل جراحی از تخمدان برمی‌دارد، این تخمک‌ها در ظرف آزمایشگاه با اسپرم بارور می‌شوند و جنین به درون بدن زن بازگردانده می‌شود.
در صورت وجود مشکلات زیر، لقاح خارج رحمی انجام می‌شود:
• ناباروری بدون علت
• انسداد لوله‌های رحمی
• آندومتریوز شدید
• بی‌نتیجه بودن سایر روش‌ها؛ مثل داروهای باروری یا تلقیح داخل رحمی (IUI)
میزان موفقیت یک دوره لقاح خارج رحمی برای زنان زیر ۳۵ سال حدود ۳۲ درصد است و میزان موفقیت با افزایش سن زن کاهش می‌یابد.
تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)
تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم بسیار شبیه لقاح خارج رحمی است؛ ولی در تزریق درون سیبتوپلاسمی، یک اسپرم به داخل تخمک تزریق می‌شود و سپس جنین را به رحم انتقال می‌دهند. با این روش، حتی با جمع‌آوری تعداد کم اسپرم، امکان باروری تخمک وجود دارد. هنگامی که اسپرم مشکلاتی جدی‌تر داشته باشد، مرد وازکتومی انجام داده باشد یا مشکلات بین تخمک و اسپرم مانع باروری شود، از این درمان برای باروری استفاده می‌شود.
سایر درمان‌های ناباروری
درمان‌های دیگری نیز برای ناباروری وجود دارد که به ندرت انجام می‌شود. تأثیر بعضی از این روش‌ها بر درمان ناباروری هنوز مشخص نیست. توضیحی کوتاه درباره این روش‌های درمانی را در زیر آورده‌ایم.
GIFT (تلقیح نطفه به داخل رحم) و ZIFT (انتقال تخم بارور به داخل لوله رحم)
اسپرم و تخمک جمع‌آوری می‌شوند و در آزمایشگاه در کنار هم قرار می‌گیرند و به سرعت در لوله رحمی قرار داده می‌شوند.
اهدای تخمک و اسپرم
در صورتی که شما یا همسرتان مشکلات ناباروری دارید، ممکن است بتوانید از اهداکنندگان برای کمک به بارداری، تخمک یا اسپرم دریافت کنید. درمان با تخمک‌های اهدایی معمولاً با لقاح خارج رحمی انجام می‌شود.
تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی
از این درمان در صورتی استفاده می‌شود که شما یا همسرتان مشکلات ژنتیکی داشته باشید.
رحم جایگزین
در این درمان، زنی دیگر جنین را در رحم خود حمل می‌کند.
طب سوزنی
بعضی افراد برای آرامش هنگام درمان ناباروری از درمان‌های جایگزین مثل طب سوزنی استفاده می‌کنند.
