وزن جنین در این هفته کمی بیش از یک کیلو و ۸۱۴ گرم و قدش بیش از ۴۴ سانتیمتر (تقریباً به اندازه یک آناناس) است. چروکهای پوست به سرعت از بین رفته و استخوانبندی محکم میشود. استخوانهای جمجمه به یکدیگر متصل نیستند و به راحتی حرکت میکنند و روی هم سوار میشوند، این امر باعث میشود جنین در زمان تولد به آسانی در مجرای تولد حرکت کند. (در حین زایمان فشار زیادی به سر نوزاد وارد میشود به طوری که بسیاری از نوزادان با سر مخروطی شکل به دنیا میآیند.) استخوانهای جمجمه تا اوایل بزرگسالی به طور کامل به یگدیگر متصل نمیشوند و همانطور که مغز و دیگر بافتهای آن در زمان نوزادی و کودکی رشد میکنند، این استخوانها نیز رشد میکنند.
چون جنین تقریباً تمام فضای شکم را پر میکند، تغییرات زیادی اتفاق میافتد. راهرفتن آهستهتر و سختتر میشود. حتی نشستن یا درازکشیدن برای شما مشکل میشود. ممکن است انگشتها، مچها و دستها دردناک یا کرخت شوند. مثل قسمتهای دیگر بدن، در مچها هم مایعات جمع میشوند و روی کانال استخوانی مچ فشار وارد میکنند.
اعصابی که از این کانال عبور میکنند فشرده میشوند و باعث کرختی، سوزش، تیر کشیدن یا دردهای خفیف میشوند. سعی کنید مچ را ثابت نگه دارید یا هنگام خواب با استفاده از یک بالش، مچ را بالاتر از سطح بدن قرار دهید. اگر برای کارتان لازم است دستهایتان را زیاد حرکت دهید (مثل کار با کامپیوتر یا کار در خط تولید کارخانه)، موقع استراحت دستهایتان را بکشید و این کار را مدام انجام دهید.
در بسیاری از خانمهای باردار، داشتن رابطه جنسی تا زمانی که کیسه آب پاره نشده باشد و یا درد زایمان شروع نشود، مشکلی ایجاد نمیکند.
ممکن است در این مرحله از بارداری «بیاختیاری ادرار» داشته باشید. این مشکل در خانمهایی که قبلاً باردار شدهاند، بیشتر خود را نشان میدهد. وقتی که میخندید، عطسه میکنید، سرفه میکنید یا جسم سنگینی را بلند میکنید، ممکن است مقداری ادرار از مثانه شما نشت کند. این مشکل در اواخر بارداری بیشتر میشود. بعضی از خانمها مجبور هستند از پدهای نازک در لباس زیر استفاده کنند تا لباسهایشان خیس نشود. انجام ورزشهای لگنی مانند ورزش کگل باعث قوی شدن ماهیچههای نگهدارنده مثانه میشود.
اگر همیشه از لنزهای چشم استفاده میکردید هم اکنون استفاده از این لنزها آزاردهنده است. تجمع مایعات و تغییر حالت چشم باعث میشود که استفاده از این نوع لنزهای تماسی به راحتی قبل نباشد. بسیاری از خانمها ترجیح میدهند تا بعد از زایمان از عینک استفاده کنند تا چشمهایشان به حالت طبیعی باز گردد. در این مرحله از بارداری سعی کنید شماره لنز یا عینک خود را تغییر ندهید. ممکن است شماره چشم شما عوض شده باشد ولی در دوران بارداری با معاینه دقیق هم معمولا شماره چشم دقیق تعیین نمیشود.
ممکن است دوباره سوزش معده داشته باشید. جنین به اندامهای داخلی فشار میآورد و این اندامها به سمت بالا رانده میشوند؛ بنابراین هضم غذا به راحتی انجام نمیشود. بعضی از غذاها دیرهضم هستند و باعث میشوند که سوزش معده شدیدتر شود. از خوردن غذاهای تند، ادویهدار و وعدههای غذایی بزرگ اجتناب کنید تا از سوزش معده در امان باشید. از پزشک خود درباره قرصهای بیخطر معده در دوران بارداری سؤال کنید. شیر، ماست، فرنی و پنیر باعث بهبود سوزش معده میشوند.
دردهای کاذب زایمان در هفته سی و سوم بارداری بیشتر میشوند. این انقباضهای بدون درد، رحم را برای زایمان طبیعی آماده میکنند و به اکسیژنرسانی بیشتر جفت کمک میکنند. این دردها ناراحتکننده نیستند جز اینکه با درد یا ترشحات واژنی زیاد همراه باشند. گاهی اوقات استراحت یا تغییر وضعیت، دردهای کاذب را بهبود میبخشد.
آیا از حاملگی خسته شدهاید؟ نوسانات روحی در این هفته باعث ناپایداری احساسات میشود. ممکن است احساس کنید از بارداری خسته شدهاید. هرگاه از حاملگی خسته شدید، دراز بکشید و شکم خود را نوازش کنید. با لمس کردن جنین به درآغوش گرفتن نوزاد در آینده نزدیک فکر کنید. خانمهای دیگر میتوانند از نظر احساسی و درک به شما کمک کنند. با افرادی صحبت کنید که بدون هیچ قضاوتی به صحبتهایتان گوش میکنند.
بیخوابی، نوسانات روحی را تشدید میکند. سعی کنید وقت خواب مشخصی داشته باشید. عصرها قهوه و شکلات بخورید و بعد از ساعت ۴ بعدازظهر ورزش نکنید. اگر شاغل هستید سعی کنید کارهای سبک انجام دهید.
جنین در ماه آخر باید به طور مرتب حرکت کند. هر جنین روال حرکتی خاص خود را دارد و هیچ روال خاصی وجود ندارد. شما متوجه تغییرات اساسی در سطح حرکتی جنین نمیشوید اما تغییرات خودبهخود ایجاد میشوند.
بسیاری از پزشکان عقیده دارند که برای اطمینان بیشتر باید حرکتهای جنین را حداقل یک یا دو بار در روز بررسی کرد. راههای متفاوتی برای محاسبه ضربات جنین وجود دارد؛ بنابراین با پزشک زنان خود مشورت کنید تا بهترین راه را به شما آموزش دهد. در زیر به یکی از رایجترین روشها اشاره شده است: زمانی از روز که جنین فعالتر از همیشه است را انتخاب کنید. (بهتر است همیشه در یک ساعت خاص از روز محاسبه انجام شود.) آرام بنشینید یا برای اینکه حواستان پرت نشود روی پهلو دراز بکشید. مدت زمانی را که طول میکشد تا ده حرکت متمایز مانند ضربه، تکان یا حرکت کل بدن را حس کنید، محاسبه نمایید. باید حداقل ده حرکت را ظرف مدت دو ساعت احساس کنید. (نگران نباشید، ممکن است دو ساعت طول نکشد. گاهی اوقات ده ضربه ظرف مدت ده دقیقه اول حس میشود.) در صورتی که ده حرکت را ظرف مدت دو ساعت حس نکردید، شمارش را متوقف کنید و با پزشک خود یا ماما تماس بگیرید.
اگر متوجه تغییر حرکت جنین و آهسته شدن حرکات شدید، فوراً پزشک خود را در جریان قرار دهید. کاهش حرکات ناشی از وجود مشکل است و شما باید برای بررسی وضعیت جنین تست بدون استرس پروفایل بیوفیزیکی انجام دهید.
لباسهای نوزاد را بشویید و مرتب کنید. برای جلوگیری از حساسیت پوستی هر چیزی که با پوست نوزاد تماس خواهد داشت را بشویید. از شویندههای مخصوص نوزادان یا شویندههای ملایم با برچسب ضدحساسیت یا مخصوص پوستهای حساس استفاده کنید.
حتماً تا به حال در مورد سزارین اختیاری شنیدهاید. حتی در بعضی از رسانهها پیشنهاد میشود زنانی که از درد زایمان طبیعی میترسند، سزارین کنند، ولی این دلیل منطقی نیست. چون در این روش شکم شما پاره میشود و احتمال خونریزی و عفونت بالا است. ممکن است زمان بهبود طولانی شود و تا سه هفته طول بکشد. تحقیقات نشان دادهاند که درد زایمان طبیعی از لحاظ فیزیکی و ذهنی برای مادر مفید است.
• عدم تناسب در ناحیه لگن: ممکن است حفره لگن به حدی تنگ باشد که عبور نوزاد را غیرممکن کند.
• زایمان در یک موقعیت حساس: به این معنا که نوزاد در خطر است و باید با انجام زایمان اورژانسی به دنیا بیاید.
• داشتن دوقلو: در این شرایط به سزارین نیاز است.
• داشتن پرهاکلامپسی جدی که جان نوزاد را تهدید میکند.
• جفتی که دهانه رحم را مسدود کرده است.
• داشتن وضعیت پزشکی خطرناک.
• در صورتی که قبلاً سابقه سزارین داشتهاید.
• احساس گرما میکنید. چون میزان متابولیسم بدن شما به حداکثر میرسد و باعث میشود که بیشازحد احساس گرما کنید.
• به خاطر نوسانات هورمونی و فشار روحی یا کمآبی بدن، سر درد دارید.
• تنگی نفس دارید. قبلاً هم آن را تجربه کردهاید.
• گیجی و فراموشی دارید، که کاملاً طبیعی است.