این قسمت از دستگاه عصبی فعالیتهای خودکار ماهیچههای صاف و قلبی و فعالیت غدد را کنترل میکند. دستگاه عصبی خودکار به سمپاتیک و پاراسمپاتیک تقسیم میشود که عملکرد آنها مکمل یکدیگر است.
وظیفه دستگاه سمپاتیک آماده کردن بدن برای صرف انرژی و مقابله با شرایط اضطراری است.
پاراسمپاتیک تعادلی با دستگاه سمپاتیک ایجاد میکند به این صورت که انرژی بدن را حفظ میکند و باعث میشود بدن استراحت کند و به خواب رود. پاراسمپاتیک فرآیندهای بدن به جز گوارش و عملکرد دستگاه ادراری- تناسلی را کاهش میدهد. به طور کلی،کارکرد دستگاه پاراسمپاتیک برعکس سمپاتیک است و هر دو در کنار هم فعالیتهای داخلی بدن را تنظیم میکنند تا عملکرد سایر اندامهای بدن به بهترین شکل انجام شود.
قسمتهای مختلف بدن | تأثیر محرکهای سمپاتیک | پاسخ بدن | تأثیر محرکهای پاراسمپاتیک | پاسخ بدن |
---|---|---|---|---|
قلب | افزایش انقباض ماهیچه قلب | افزایش ضربان قلب | کاهش انقباض ماهیچه قلب | کاهش ضربان قلب، کاهش فشار خون |
ریهها | اتساع نایژهها | افزایش تنفس | تنگ شدن نایژهها | کاهش میزان تنفس و عمیق شدن تنفس |
رگهای خونی | اتساع رگهای خونی | افزایش توانایی حرکتی بدن | تنگ شدن رگهای خونی | بالا بردن توانایی بی حرکت ماندن |
غدد فوق کلیوی | تحریک افزایش ترشح آدرنالین و نورآدرنالین | آماده شدن بدن برای روبرو شدن با شرایط بد یا هیجانی | تأثیری ندارد | |
غدد عرقی | تحریک یا افزایش ترشح عرق | عرق کردن کف دستها/td> | تأثیری ندارد | |
غدد بزاقی | کاهش ترشح بزاق | خشکی دهان | افزایش ترشح بزاق | تحریک گوارش |
گوارش | کاهش حرکات دودی | بروز یبوست | افزایش حرکات دودی | گوارش بهتر غذاها |
کبد | افزایش تبدیل گلیکوژن به گلوکز توسط کبد | تولید گلوکز بیشتر برای مصرف بافتها (گاهی باعث افزایش قند خون میشود) | تأثیری ندارد | |
مثانه | شل شدن مثانه و بسته شدن ماهیچه اسفنکتر | مدتها نیاز به ادرار کردن نیست | انقباض مثانه و شل شدن ماهیچههای اسفنکتر | مرتب شدن و افزایش حرکتهای روده |
پوست | تنگ شدن مویرگها | خون کمتری به سطح پوست میرسد (پوست رنگپریده به نظر میرسد) | تأثیری ندارد | |
چشمها | اتساع مردمکها | بهبود دید | تنگ شدن مردمکها |