درباره دستگاه گوارش
درباره دستگاه گوارش
در دستگاه گوارش غذا قبل از اینکه جذب بدن شود، شکسته و قابل حل می‌شود. غذایی که داخل دهان گذاشته می‌شود به قطعات ریزی تبدیل و وارد جریان خون می‌شود تا بدن بتواند از مواد مغذی آن استفاده کند. سپس مواد زائد که مورد نیاز نیست از بدن دفع می‌شوند. وقتی که غذا جذب شد، به انرژی تبدیل می‌شود تا بدن برای انجام فعالیت‌ها از آن استفاده کند. به این فرآیند سوختوساز می‌گوییم.
عملکردهای دستگاه گوارش
دستگاه گوارش دو عملکرد عمده دارد:
- شکستن غذا و مایعات و تبدیل آنها به مواد شیمیایی ساده تا وارد جریان خون شوند و به تمام بدن بروند
- دفع مواد زائد به صورت مدفوع از مقعد.
ساختار و عملکرد اندامهای گوارشی
گوارش در طول مجرای گوارشی انجام می‌شود؛ این مجرا لوله ماهیچه‌ای طویلی است که از دهان تا مقعد کشیده شده است. روند شکستن و خرد شدن غذا گوارش نام دارد. گوارش شامل فرآیندهای زیر است:
بلع
بلع به قرار گرفتن غذا در مجرای گوارشی از طریق دهان گفته می‌شود.
هضم یا گوارش
- گوارش مکانیکی: خرد و شکسته شدن غذای جامد به قطعات ریز که توسط دندان‌ها و هنگام جویدن اتفاق می‌افتد و تبدیل‌شدن غذاهای جامد به شیرابه به دلیل حرکات دودی معده.
- گوارش شیمیایی: شکسته شدن مولکول‌های بزرگ کربوهیدرات، پروتئین‌ها و چربی‌‌ها به وسیله آنزیم‌های گوارشی.
جذب
حرکت مواد قابل حل از دیواره روده کوچک و وارد شدن آنها به جریان خون را جذب می‌گوییم. مواد مغذی از دیواره روده کوچک وارد جریان خون می‌شوند تا به اندامهای مختلف بدن برسند.
مصرف
در این مرحله مواد مغذی موجود در خون توسط بافت‌ها جذب و مصرف می‌شود.
دفع/ تخلیه شکم
این مرحله دفع مواد نیمه جامد بدن به صورت مدفوع از مقعد است.
رابطه متقابل دستگاه گوارش با سایر دستگاه‌‌ها
دستگاه گوارش به دستگاه‌هایی که در زیر نام می‌بریم ارتباط دارد:
سلول و بافت‌ها: در قسمت‌هایی از دستگاه گوارش، مثل روده کوچک که جذب مواد مغذی در آن صورت می‌گیرد پوششی ساده‌ای وجود دارد که سرعت جذب را بیشتر می‌کند.
پوست: یکی از عملکردهای پوست تولید ویتامین D است که به جذب کلسیم از روده کوچک کمک می‌کند.
دستگاه اسکلتی: استخوان آرواره بالا و فک بزرگ‌ترین استخوان‌های صورت هستند که هنگام جویدن غذا از دهان و دندان‌ها محافظت می‌کنند.
سیستم ماهیچه‌ای: حرکات دودی دستگاه گوارش به دلیل انقباض‌های غیر ارادی ماهیچه‌های صاف مجاری گوارشی است که غذا را در دستگاه گوارش به جلو می‌راند. ماهیچه‌های صورت مانند عضله فک و عضله شیپوری لب در جویدن کمک می‌کنند.
دستگاه گردش خون: مواد غذایی به همراه جریان خون به تمام بافت‌های بدن می‌رسد تا سلول‌ها را تغذیه کند.
لنفاوی: رگ‌های لنفاوی که لاکتیل نام دارد و در پرز‌های روده کوچک وجود دارند، به جذب فر‌آورده‌‌های چربی کمک می‌کنند.
دستگاه تنفسی: اکسیژنی که از طریق ریه‌‌ها جذب می‌شود، گلیکوژن موجود در دستگاه گوارش را فعال می‌کند تا انرژی مورد نیاز سوختوساز سلول‌ها تأمین شود.
دستگاه عصبی: تمام اندامهای دستگاه گوارش به وسیله اعصاب تحریک می‌شوند.
غدد درون ریز: هورمون انسولین از جزایرلانگرهانس در پانکراس ترشح می‌شود که به کنترل قند خون کمک می‌کند.
