شامپو نوعی ماده تمیزکننده است که روی مو استفاده می شود. در اکثر موارد، عامل تمیز کننده باید در یک مایع حل شود. مایع را روی موهای مرطوب ماساژ میدهند تا کفی درست شود که چربی و کثیفی را در خود حل میکند. کف را بعد از چند دقیقه از روی موها می شویند تا موها کاملاً تمیز شود.
موها هیچوقت چندان کثیف نیستند جز اینکه در خاک غلت بخورید. با این وجود، ممکن است چرب و کدر به نظر برسند. پوست سبوم ترشح میکند، مادهای چرب که موها و فولیکولهای مو را میپوشاند. سبوم کوتیکول یا لایه بیرونی ساقه مو را میپوشاند و به آن براقی میدهد. با این وجود، سبوم باعث میشود که موها کثیف و چرب به نظر برسند. تجمع سبوم باعث میشود ساقههای چربی به هم بچسبند و موها چرب و کدر به نظر برسند. گرد و خاک، گرده و دیگر ذرات به دلیل وجود سبوم به ساقههای مو میچسبند. سبوم مادهای آبگریز است. و اجازه نمی دهد آب به پوست و مو نفوذ کند. نمک و پوستههای پوست را میتوان با آب شست؛ ولی آب بر چربی و سبوم تأثیری ندارد.
شامپوها حاوی مواد پاککننده هستند، خیلی شبیه به موادی که در مایع ظرفشویی یا پودر رختشویی پیدا میشود. مواد پاککننده مواد فعال در سطح هستند. این مواد کشش سطحی آب را کاهش میدهند و کمک میکنند که با چربی و گرد و خاک ترکیب شود. قسمتی از مولکولهای مواد پاک کننده آبگریز هستند. این قسمت از مولکولها با ترکیبات هیدروکربن با سبوم یا هر نوع چربی دیگری ترکیب می شوند. قسمتی از مولکولهای پاککننده نیز آب دوست هستند؛ بنابراین زمانی که موها را آب میکشید، ماده پاککننده به راحتی با آب پاک میشود و چربی را نیز با خود پاک میکند.
موها به مرور زمان به شامپو عادت نمیکند. اگر متوجه شدید که شامپوی شما مانند قبل روی موهایتان جواب نمیدهد، آن را دور نیندازید. موها با تغییر فصل تغییر میکنند و ممکن است بافت جدیدی به خود بگیرند. یا اگر موهایتان را درست نشویید، شامپو روی پوست سر باقی میماند. شما پاککننده صورت خود را تغییر نمیدهید، چرا شامپوی خود را تغییر میدهید؟
همه شامپوها ترکیبات ثابتی دارند؛ ولی میزان استفاده از هریک از این ترکیبات در شامپوها متفاوت است. بعضی از ترکیبات از این قرارند:
ماده پاککننده سبوم را از روی مو میشوید و به همین دلیل کوتیکول مو در معرض آسیب قرار میگیرد. اگر موهایتان را با صابون یا مایع ظرفشویی بشویید، موها تمیز می شوند؛ ولی بیحالت و کدر به نظر میرسند. شامپو حاوی ترکیباتی است که لایه محافظتی روی مو را جایگزین میکند. سیلیکون کوتیکول مو را صاف میکند و به موها براقی میدهد. الکل چرب از اصطکاک بین موها و وز شدن موها جلوگیری میکند.
شامپوها معمولاً حالت اسیدی بیشتری نسبت به صابونها دارند، بنابراین حاوی ترکیباتی هستند که میزان اسیدی بودن را کاهش دهند. اگر pH شامپو زیاد باشد، پیوند دیسولفیدی کراتین میشکند و در نتیجه موها ضعیف میشوند یا آسیب میبینند.
بسیاری از شامپوها دارای ترکیبات اضافهای هستند که از موها حفاظت میکنند. ضدآفتاب یکی از رایجترین ترکیبات است. ترکیبات شیمیایی دیگر از موها در برابر آسیب سشوار ها یا سایر محصولات حالتدهنده یا آسیب شیمیایی استخرها محافظت میکنند.
شامپوها دارای ترکیبات زیبایی هستند که بر میزان پاککنندگی شامپو تأثیر نمیگذارد؛ ولی بر رنگ یا رایحه موها تأثیر میگذارند. این ترکیبات براقی کمی به مو میدهند، شامپو یا مو را معطر میکنند و به شامپو و موها رنگ میدهند. رنگ دهندهها با شامپو شسته میشوند؛ اگرچه به موها سایه رنگ میدهند یا کمی موها را روشنتر میکنند.
بعضی ترکیبات به شامپو اضافه میشوند تا همه ترکیب را یکنواخت کنند، شامپو را غلیظ کنند تا راحتتر بتوان از آن استفاده کرد، از رشد باکتری و قارچ جلوگیری کنند یا عمر شامپو را طولانیتر کنند.