باروری و ناباروری حیطه‌ای از علم پزشکی است که مستعد گمانه‌زنی‌ها و داستان‌های زیادی است. مشکل اینجاست که بیشتر مطالبی را که از مادر، دوست یا همسایه خود می‌شنوید حقیقت ندارند. داستان‌هایی در مورد باروری در زیر آورده شده که حقیقت ندارند.

باور غلط

باردارشدن راحت است پس می‌توان آن را در کنار کارهای دیگر انجام دهم.

واقعیت

در بسیاری از افراد باردارشدن راحت است؛ اما از هر ده زوج یک زوج با مشکل مواجه می‌شوند که این رقم سالانه ۵ تا ۶ میلیون زوج را تشکیل می‌دهد؛ اما به طور کلی تشخیص اینکه کدام یک از زوج‌ها مشکل دارند و کدام یک مشکلی ندارند، سخت است.

باور غلط

عادت ماهانه من منظم است پس به راحتی و به سرعت باردار می‌شوم.

واقعیت

بسیاری از خانم‌هایی که چرخه قاعدگی منظم دارند با مشکل ناباروری دست و پنجه نرم می‌کنند. به طور کلی، قاعدگی‌های منظم نشان‌دهنده تخمک‌گذاری است؛ اما باید گفت که عوامل دیگری نیز در باروری نقش دارند.

باور غلط

می‌توانم تا چهل سالگی صبر کنم و بعد باردار شوم.

واقعیت

قدرت باروری زنان با افزایش سن به طور طبیعی کاهش می‌یابد. افزایش سن، تعداد تخمک‌های زنان و کیفیت آن‌ها را کاهش می‌دهد و سطح هورمون‌ها نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و باعث نامنظم شدن تخمک‌گذاری می‌شود. در زنان زیر ۳۵ سال شانس باردار شدن در هر ماه ۲۰ درصد است. در ۴۰ سالگی این مقدار به ۵ درصد کاهش می‌یابد و احتمال سقط جنین بیشتر می‌شود. علاوه بر این، در ۴۰ سالگی ۵۰ درصد از تخمک‌های باقیمانده از لحاظ کروموزومی غیرطبیعی هستند.

باور غلط

وزن من روی باروری تأثیر ندارد.

واقعیت

وزن زنان بر باروری تأثیر می‌گذارد. چربی ذخیره‌شده در بدن زنان با ترشح و انتشار استروژن در بدن آن‌ها ارتباط مستقیم دارد. زنانی که چاق هستند و اضافه وزن دارند و یا حتی زنانی که خیلی لاغر هستند چرخه قاعدگی نامنظمی را تجربه می‌کنند و در نتیجه با مشکلات تخمک‌گذاری روبرو هستند.

باور غلط

اگر از نظر روحی و روانی آرامش داشته باشم، به راحتی باردار می‌شوم.

واقعیت

ناباروری یک مشکل پزشکی است و شرایط و سبک زندگی تأثیر چندانی روی آن ندارد. مشکلات باروری، مشکلات جسمی محسوب می‌شوند نه مشکلات روحی.

باور غلط

مشکلات باروری مربوط به زنان است.

واقعیت

درحالی‌که از قدیم نازایی و حتی دخترزایی مشکل زنان محسوب می‌شد، باید گفت این موضوعات به هیچ طریق منحصر به زنان نیست. نازایی معمولاً کوتاهی زنان به حساب می‌آمد و علت آن را به غلط بی‌بندوباری جنسی، جلوگیری از بارداری به مدت طولانی و یا حتی کار کردن زنان و بی‌توجهی به بچه‌داری می‌دانستند. در واقع موانعی که بر سر راه باردار شدن وجود دارد هم به زنان و هم به مردان مربوط می‌شود و روش‌های مختلفی برای برطرف کردن این مشکل وجود دارد که عبارتند از رژیم غذایی، طب سوزنی یا مصرف داروهای مختلف. مشکلات باروری در ۴۰ درصد از موارد مربوط به زنان و ۴۰ درصد مربوط به آقایان و ۱۰ درصد نیز مربوط به هر دو می‌شود، در ۱۰ درصد باقی‌مانده دلیل نامعلوم است. آزمایش‌های تشخیص ناباروری همیشه باید از آقایان نیز گرفته شود.

باور غلط

ما یک بچه داریم در نتیجه بچه‌دار شدن برای بار دوم آسان است.

واقعیت

این موضوع در مورد بعضی زوج‌ها صادق است اما هیچ‌گونه تضمینی وجود ندارد. بسیاری از زوج‌ها وقتی تصمیم می‌گیرند برای بار دوم بچه‌دار شوند با مشکل مواجه می‌شوند مخصوصاً زمانی که سن زن نسبت به بارداری اول بسیار بالاتر رفته است.

باور غلط

استعمال دخانیات روی باروری تأثیر نمی‌گذارد.

واقعیت

استعمال دخانیات تأثیر منفی روی توانایی باردار شدن و تحمل بارداری به مدت نه ماه دارد. همه مطالعات علمی نشان می‌دهند که استعمال دخانیات تأثیر بسیار بدی بر باروری دارد. استعمال دخانیات در خانم‌ها تخمک‌گذاری را با مشکل مواجه می‌کند. استعمال دخانیات کیفیت تخمک را به سرعت کاهش می‌دهد و به دنبال آن طی سالیان نه چندان طولانی، باعث یائسگی زودرس می‌شود.

باور غلط

اگر درمان را شروع کنم، داروهای ناباروری تخمک‌های باقی‌مانده را از بین می‌برند.

واقعیت

زنان پیش از تولد، تمام تخمک‌های کل زندگی را در بدن خود دارند. این مقدار در حدود ۷ تا ۸ میلیون تخمین زده ‌شده است. در زمان تولد این تعداد به ۳ تا ۴ میلیون کاهش می‌یابد و در زمان بلوغ این تعداد به بیش از ۵۰۰۰۰۰ تا ۷۰۰۰۰۰ می‌رسد. هر ماه گروهی از تخمک‌های نابالغ در تخمدان‌ها مصرف می‌شوند یا از بین می‌روند. به طور کلی، زنانی که در اوایل بیست سالگی هستند هر ماه حدود ۱۵ تا ۳۰ تخمک را استفاده می‌کنند یا از دست می‌دهند. هر ماه، یکی از این تخمک‌ها انتخاب می‌شود تا تکامل پیدا کنند و تخمک‌گذاری انجام شود. مابقی متلاشی‌ شده و از بین می‌روند. این استفاده و یا از بین رفتن تخمک هر ماه بدون در نظر گرفتن اینکه زن باردار است، قرص‌های ضد بارداری مصرف می‌کند و یا اینکه تخمک‌گذاری نامنظم دارد یا خیر انجام می‌شود. هر چه که سن زن بالاتر می‌رود تعداد تخمک‌های موجود در هر ماه کاهش می‌یابد. هدف درمان ناباروری این است که هر ماه تعداد تخمک‌های بالغ برای بارور شدن را به حداکثر می‌رساند.

باور غلط

تخمک‌گذاری معمولاً در روز چهاردهم چرخه قاعدگی انجام می‌شود.

واقعیت

احتمالاً یکی از باورهای غلط درباره بارداری این است که تخمک‌گذاری همیشه در روز چهاردهم چرخه قاعدگی صورت می‌گیرد. اگر این باور کاملاً صحیح بود، هیچ نیازی به استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری نبود و زوج‌ها می‌توانستند به راحتی در این روز رابطه جنسی برقرار نکنند؛ و زوج‌هایی که تصمیم به بچه‌دار شدن داشتند تنها در این روز با داشتن رابطه جنسی باردار می‌شدند.

چند پیامد جدی در پشت فلسفه روز چهاردهم وجود دارد:

بسیاری از بارداری‌های ناخواسته به دلیل اینکه زوج‌ها فکر می‌کنند تنها در روز چهاردهم باید رابطه جنسی محافظت‌شده داشته باشند، اتفاق می‌افتد.
بسیاری از زوج‌هایی که تصمیم دارند بچه‌دار شوند رابطه جنسی خود را در روز چهاردهم برقرار می‌کنند که در واقع ممکن است زنان کمی زودتر یا کمی دیرتر از آن روز تخمک‌گذاری در بدنشان صورت گرفته باشد. بسیاری از آزمایش‌ها و درمان‌ها در زمان نامناسب در طی چرخه قاعدگی انجام می‌شود.

باور غلط

یک چرخه قاعدگی طبیعی بیست و هشت روزه است.

واقعیت

در واقع یک چرخه طبیعی قاعدگی بین ۲۴ تا ۳۶ روز طول می‌کشد. این چرخه نه تنها بین زنان متفاوت است بلکه ممکن است برای یک زن هم در هر ماه متفاوت باشد. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که این باور غلط در ذهن مردم ایجاد می‌کند این است که زنانی که تصمیم به بارداری ندارند به محض تأخیر یکی دو روزه در پریودی خود تصور می‌کنند باردار هستند و نگران می‌شوند.

باور غلط

هر زنی فقط یک روز در این چرخه می‌تواند باردار شود.

این باور در صورتی می‌تواند صحیح باشد که تخمک فقط ۱۲ تا ۲۴ ساعت زنده بماند، زنان از پنج روز قبل از تخمک‌گذاری تا دو روز بعد از آن می‌توانند باردار شوند که در مجموع هفت روز امکان بارداری دارد به این دلیل که اسپرم تا پنج روز در دستگاه تولید مثل زن زنده می‌ماند و هر زنی در طی ۲۴ ساعت دو یا چند تخمک آزاد می‌کند. در نتیجه باید گفت که هر زن در چرخه قاعدگی برای یک هفته امکان بارداری دارد.

باور غلط

زنان همیشه قدرت باروری دارند.

واقعیت

این باور به هیچ وجه درست نیست. زنان فقط چند روز حول‌و‌حوش تخمک‌گذاری قدرت باروری دارند. در واقع تخمک پس از رها شدن از تخمدان ۱۲ تا ۲۴ ساعت زنده می‌ماند و تنها دلیلی که زنان بیشتر از ۲۴ ساعت (در صورت رها شدن دو تخمک تا ۴۸ ساعت) قدرت باروری دارند این است که اسپرم تا پنج روز در مایع موجود در گردن رحم توانایی زنده ماندن دارد. با کمال تعجب باید گفت که این مردها هستند که همیشه قدرت باروری دارند.

باور غلط

رسیدن به ارگاسم (ارضا جنسی) باعث آزاد شدن تخمک در بدن زنان می‌شود.

واقعیت

این موضوع یک باور کاملاً غلط است. در واقع فرآیندی که باعث رهاسازی تخمک می‌شود افزایش تدریجی استروژن ظرف مدت هفت روز است نه اتفاقی ناگهانی.

باور غلط

تخمک‌گذاری در زمان کاهش یا افزایش دمای پایه بدن (BBT) انجام می‌شود.

واقعیت

این یکی از باورهای غلطی است که از طرف جامعه پزشکی در بین مردم رواج پیدا کرده است؛ اما واقعیت این است که روز دقیق تخمک‌گذاری را نمی‌توان با دمای پایه بدن مشخص کرد. فقط ۱۰ درصد از زنان افت دمای پایه بدن دارند؛ و زمانی که دمای پایه بدن افزایش می‌یابد تقریباً می‌توان مطمئن شد که تخمک رها شده است (با تصور اینکه قبل از آن لقاح انجام نگرفته است.) به این دلیل است که تخمک فقط ۱۲ تا ۲۴ ساعت زنده می‌ماند و تا زمانی که دمای بدن افزایش یابد تخمک دیگر زنده نیست؛ بنابراین اگر زوج‌ها تصمیم به بچه‌دار شدن دارند، علامتی که باید به آن توجه کنند دمای پایه بدن نیست بلکه مایع موجود در گردن رحم است.

باور غلط

برای باردار شدن، فقط لازم است گهگاه یا هر وقت امکان داشت آمیزش داشته باشید.

واقعیت

آمیزش منظم، حداقل چند بار در هفته، چیزی است که همه پزشکان توصیه می‌کنند. بدین ترتیب احتمال باردار شدن شما بالا می‌رود. با وجود این، آمیزش پیش از تخمک‌گذاری یعنی زمانی که باروری شما به اوج خود رسیده بهترین حالت است. ابزار «محاسبه کننده تخمک‌گذاری» برای زمان‌بندی باروری و تعیین علائم طبیعی تخمک‌گذاری در نظر گرفته شده است.
ضمناً اگر همسر شما دچار کمبود اسپرم است سعی نکنید آن را برای روز تخمک‌گذاری ذخیره کنید. آمیزش منظم داشتن خوب است، زوج‌هایی که در روزهایی آمیزش دارند که روزهای غیر بارور تلقی می‌شود احتمال موفقیت بیشتری دارند. اگر پزشک گفته که همسرتان کمبود اسپرم دارد، با پزشک صحبت کنید و بپرسید چه زمانی و با چه فاصله‌هایی باید آمیزش داشته باشید.

باور غلط

به محض قطع قرص، باردار می‌شوید.

واقعیت

اگر قرص ضدبارداری مصرف می‌کردید، ممکن است متوازن شدن هورمون‌ها مدتی طول بکشد. نگران نباشید. کافی است سلامتی خود را حفظ کنید، دخانیات و الکل مصرف نکنید، تخمک‌گذاری خود را با اندازه‌گیری دمای پایه بررسی کنید و از مکمل‌های غذایی مربوط به باروری استفاده کنید. در صورتی که تازه مصرف قرص را قطع کرده‌اید استفاده از این مکمل‌ها روش خوبی برای ایجاد توازن هورمونی است.

باور غلط

ترشحات واژنی معمولاً نشان‌دهنده عفونت هستند.

واقعیت

ممکن است یکی از متداول‌ترین پدیده‌های بیولوژیکی غیر قابل بحث که زنان آن را تجربه می‌کنند ترشحات واژنی باشد. ترشحات عادی که بی شک تمام زنان گاه و بی‌گاه روی لباس زیر خود مشاهده می‌کنند؛ اما به دلیل اینکه هنوز نمی‌دانند این ترشحات عفونی هستند یا نه تصور می‌کنند نیاز به درمان دارند. زنان باید بدانند که بیمار یا کثیف نیستند، فقط اطلاع کاملی از این موضوع ندارند.

باور غلط

لقاح در رحم انجام می‌شود.

واقعیت

بر خلاف تصور مردم لقاح در واقع در یک سوم خارجی لوله‌های رحمی صورت می‌گیرد نه در رحم. دلیل این امر این است که تخمک فقط ۱۲ تا ۲۴ ساعت زنده است، بنابراین ظرف مدت ۲۴ ساعت مسافتی را که تخمک می‌تواند طی کند تنها یک سوم خارجی لوله‌های رحمی است. از طرف دیگر لانه‌گزینی در رحم صورت می‌گیرد.

باور غلط

اسپرم فقط ۳ روز زنده می‌ماند.

واقعیت

اسپرم تا پنج روز در دستگاه تولید مثل زن زنده می‌ماند. زنده ماندن اسپرم تا پنج روز دلیلی است برای باروری بالقوه زنان به مدت یک هفته. با وجود اینکه تخمک ۱۲ تا ۲۴ ساعت در هر چرخه بیشتر زنده نیست – زنده ماندن اسپرم به مدت پنج روز به همراه دو روز احتمال رها شدن دو تخمک در هر چرخه احتمال باروری را به یک هفته افزایش می‌دهد.

باور غلط

فشار روحی باعث ناباروری می‌شود.

واقعیت

در واقع نقش فشار روحی روی باروری تقریباً پیچیده است. فشار روحی به تنهایی مانع لقاح نمی‌شود؛ اما با تأخیر در ترشح هورمون‌های مورد نیاز، تخمک‌گذاری را به تعویق می‌اندازد. اگر زوج‌ها به این باور غلط که تخمک‌گذاری در روز چهاردهم چرخه قاعدگی انجام می‌شود بسنده کنند، احتمال بارداری را با برقراری رابطه جنسی در زمان نامناسب به خطر می‌اندازند. رسم نمودار چرخه قاعدگی به زوج‌ها این امکان را می‌دهد که کنترل صحیحی روی فاز باروری زنان داشته باشند.

باور غلط

قبول کردن سرپرستی یک کودک به بارداری زن کمک می‌کند.

واقعیت

این مورد به تنهایی صحیح نیست. به این دلیل که فشار روحی با پذیرفتن سرپرستی یک کودک از بین نمی‌رود. نکته دیگر این است که زن بعد از پذیرفتن سرپرستی کودک توانایی باروری بیشتری ندارد.

باور غلط

ناباروری بازتابی از قوای جنسی فرد است.

واقعیت

در واقع ناباروری و قوای جنسی دو موضوع کاملاً متفاوت هستند. باروری به قدرت تولید مثل انسان مربوط است. قوای جنسی هیچ ربطی به توانایی تولید مثل ندارد.

باور غلط

غذا بر باروری تأثیر می‌گذارد.

واقعیت

اشتباه است. بعضی افراد بر این باور هستند که مصرف زیاد (کم) سویا به دلیل فیتواستروژن‌ها روی باروری تأثیر می‌گذارد؛ اما پزشکان و متخصصین بر این باور هستند که غذا بر باروری تأثیری ندارد.

باور غلط

چند پک کوچک به سیگار مشکلی ایجاد نمی‌کند.

واقعیت

اشتباه است. استعمال دخانیات، مصرف هرگونه مواد مخدر و حتی مشروبات الکلی بر چرخه قاعدگی تأثیر می‌گذارد.

باور غلط

واکسن آنفولانزا تزریق نکنید

واقعیت

درست برعکس. واکسن آنفولانزا بسیار مهم است. بعضی از زنان باردار نگران این مسئله هستند که تزریق واکسن آنفولانزا موجب ابتلا به آنفولانزا می‌شود. گروهی نیز بر این باورند که مواد نگهدارنده در واکسن به جنین آسیب می‌رساند؛ اما پزشکان بر این باورند که واکسیناسیون نه باعث ابتلا به آنفولانزا می‌شود و نه به جنین آسیب می‌رساند. در عوض تزریق واکسن آنفولانزا هم جان مادر و هم جنین را نجات می‌دهد. بارداری با تحریک سیستم ایمنی، قلب و ریه‌ها باعث می‌شود که زنان باردار به آنفولانزاهای شدیدتری دچار شوند. بدن مادران باردار توانایی تحمل آنفولانزا را ندارد و خطر شدت پیدا کردن این بیماری و متعاقب آن خطر مرگ در اثر آنفولانزا در مادران باردار وجود دارد. برای جلوگیری از این مشکل حتماً واکسن آنفولانزا تزریق کنید.

باور غلط

از رنگ کردن موها بپرهیزید

واقعیت

مواد شیمیایی موجود در رنگ موهای دائمی به میزان خیلی ناچیز از طریق پوست جذب می‌شوند که این میزان برای بدن ضرری ندارد. پزشکان بر این باورند که رنگ مو ضرری برای جنین ندارد؛ اما بوی تند بعضی از محصولات درمانی مو باعث می‌شود که زنان باردار دچار حالت تهوع شوند.

باور غلط

مصرف کافئین قدغن است

واقعیت

بسیاری از زنان باردار دوست دارند صبح یک فنجان قهوه یا چای بنوشند، اما اغلب، آن‌ها را از این کار منع می‌کنند زیرا عقیده دارند کافئین باعث سقط جنین، زایمان زودرس یا وزن کم نوزاد در هنگام تولد می‌شود. پزشکان بر این باورند که رابطه‌ای بین مصرف کافئین و زایمان زودرس وجود ندارد. اگر مادر باردار در روز کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم کافئین مصرف کند هیچ خطری اعم از سقط جنین یا تولد نوزاد کم وزن او را تهدید نمی‌کند. پس بهتر است محتاطانه عمل کنید. از خوردن چای و قهوه خود لذت ببرید اما به مقدار مصرفی روزانه کاملاً دقت کنید.

باور غلط

مسافرت هوایی خطر عوارض حاملگی را افزایش می‌دهد

واقعیت

اسکنرهای بدنی در فرودگاه، دستگاه‌های امنیتی که با اشعه ایکس کار می‌کنند و تشعشع حاصل از پرواز در ارتفاع بالا هیچ کدام خطرناک‌تر از ماندن در خانه و تفریح نکردن نیست؛ اما نگران نباشید مقدار ناچیز تشعشعات در زمان عبور کردن از زیر دستگاه‌های امنیتی در فرودگاه و یا پرواز در ارتفاعات بالا برای مادران باردار خطرناک نیست.

باور غلط

ماهی را از سبد غذایی خود حذف کنید.

واقعیت

خوردن ماهی دو بار در هفته هم برای مادر هم برای جنین لازم است. به خصوص ماهی آب‌های سرد حاوی اسیدهای چرب اُمگا ۳ است که به رشد مغز و قدرت بینایی جنین کمک می‌کند. از خوردن ماهی‌هایی که دارای جیوه زیاد هستند بپرهیزید. ماهی سالمون، میگو و ماهی تن گزینه‌های مناسبی برای مصرف هستند. از خوردن ماهی خام مانند سوشی بپرهیزید. ماهی خام بیشتر از ماهی پخته حاوی باکتری و انگل است.

باور غلط

در زمان بارداری رابطه جنسی نداشته باشید

واقعیت

شما می‌توانید در زمان بارداری رابطه جنسی داشته باشید. رابطه جنسی پدر و مادر از لحاظ فیزیکی به جنین آسیبی نمی‌رساند زیرا کیسه آب و ماهیچه‌های قوی رحم از جنین محافظت می‌کنند؛ اما باید مراقب ابتلا به عفونت‌های قابل انتقال از طریق رابطه جنسی باشید، بارداری هیچ‌گونه مصونیتی در برابر این نوع بیماری‌ها ایجاد نمی‌کند. اگر به یکی از بیماری‌هایی که از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود مانند تب‌خال دستگاه تناسلی، سوزاک یا HIV مبتلا شدید این بیماری به جنین نیز سرایت می‌کند.

بعضی از خانم‌ها تصور می‌کنند اُرگاسم (ارضا جنسی) باعث سقط جنین می‌شود. اگر بارداری شما طبیعی باشد هیچ‌گونه خطری شما را تهدید نمی‌کند. انقباض‌های حاصل از اُرگاسم کاملاً با انقباض‌های منتج به زایمان متفاوت است. با پزشک خود مشورت کنید تا از بی خطر بودن بارداری خود مطمئن شوید. پزشک در صورتی که خطر سقط جنین یا زایمان زودرس وجود داشته باشد شما را از داشتن رابطه جنسی در حین بارداری منع می‌کند.