انواع استخوان
انواع استخوان
استخوان‌ها بر اساس شکل ظاهری‌شان طبقه‌بندی می‌شوند. طبقه‌بندی استخوان‌ها بدین صورت است: استخوان‌های دراز، استخوان‌های کوتاه، استخوان‌های پهن، استخوان‌های نامنظم و استخوان‌های سزامویید.
مروری بر استخوان‌های مختلف بدن
| نوع استخوان | ویژگی | مثال |
|---|---|---|
| دراز | استخوان‌هایی که وزن زیادی تحمل می‌کنند و از ساختار بدن حمایت می‌کنند. | بازوها و ساق پا |
| کوتاه | این استخوان نسبت به استخوان‌های دراز امکان حرکت بیشتری به بدن می‌دهند. | استخوان مچ دست و قوزک پا |
| پهن | برای محافظت طراحی شده است | جمجمه، استخوان کتف، دنده، جناغ سینه و لگن |
| نامنظم | شکل‌های متفاوتی دارد؛ معمولاً به صورت برآمدگی که ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها می‌توانند به آن وصل شوند. |
ستون فقرات، بعضی استخوان‌های صورت |
| سزامویید | استخوانی کوچک و گرد که تاندون‌ها را در خود جای داده است | کاسه زانو |
استخوان‌های دستگاه اسکلتی
دستگاه اسکلتی به دو بخش تقسیم می‌شود: اسکلت‌بندی محوری از ۸۰ استخوان و اسکلت‌بندی ضمیمه‌ای از ۱۲۶ استخوان تشکیل شده است. اسکلت‌بندی محوری محور اصلی یا هسته مرکزی بدن را شکل می‌دهد و از قسمت‌های زیر تشکیل شده است:
- جمجمه
- ستون فقرات
- جناغ سینه
- دنده‌ها
اسکلت ضمیمه‌ای از استخوان‌های اندام ثانوی مثل اندام زیرین پشتیبانی می‌کند و آنها را به قسمت‌های دیگر بدن متصل می‌کند. اسکلت ضمیمه‌ای از قسمت‌های زیر تشکیل شده است:
- کمربند شانه‌ای
- استخوان‌های اندام فوقانی
- استخوان‌های اندام تحتانی
- استخوان‌های کمربند لگنی
جمجمه
جمجمه در قسمت بالای ستون فقرات قرار دارد، حدود ۳۱۲ گرم وزن و ۲۲ استخوان دارد. هشت استخوان جمجمه یا کاسه سر را شکل می‌دهند و ۱۴ استخوان، استخوان‌بندی صورت را تشکیل می‌دهند. جمجمه مغز را احاطه کرده است و از آن محافظت می‌کند و سطحی برای وصل‌شدن به ماهیچه‌های مختلف جمجمه فراهم می‌کند.
سینوس‌ها
چهار جفت فضای دارای هوا در جمجمه و صورت به نام سینوس وجود دارد. سبک‌کردن سر، ترشح مخاط و تشدید صدا از جمله عملکردهای سر هستند. هر جفت سینوس با توجه به استخوان‌های صورت و قسمتی که قرار دارند نام‌گذاری می‌شوند. سینوس‌های پیشانی، سینوس پروانه‌ای، سینوس پرویزنی و سینوس فکی بزرگ‌ترین سینوس‌های بدن هستند.
ستون فقرات
ستون فقرات در قسمت عقب اسکلت قرار دارد و از جمجمه تا لگن ادامه دارد و محور مرکزی بدن را شکل می‌دهد. ستون فقرات از ۳۳ استخوان نامنظم تکی به نام مهره تشکیل شده است. با این وجود، استخوان‌های اصلی ستون فقرات، استخوان خاجی و دنبالچه با یکدیگر پیوند خورده‌اند تا در مجموع ۲۴ استخوان قابل حرکت را تشکیل دهند. ستون فقرات دارای قسمت‌های زیر است:
| مهره‌ها | تعداد | محل قرارگرفتن | توضیح |
|---|---|---|---|
| گردنی | ۷ | مهره‌های گردن | کوچک‌ترین مهره در ستون فقرات دو مهره بالایی، C1 مهره اطلس و C2 مهره محوری به سر و گردن امکان حرکت آزادانه را می‌دهد. |
| قفسه سینه | ۱۲ | مهره‌های ستون فقرات میانی، در قسمت قفسه سینه قرار دارند جایی که با دنده‌ها به یکدیگر وصل شده‌اند | این مهره‌ها صاف‌تر و به طرف پایین هستند تا امکان اتصال راحت ماهیچه‌ها را بدهند. این مهره‌ها را با حرکت دستتان روی ستون فقرات به راحتی حس می‌کنید. |
| لومبار | ۵ | در قسمت پایینی کمر | این مهره‌ها از مهره‌های بالایی خود بزرگ‌ترند زیرا طوری طراحی شده‌اند که وزن بیشتری از بدن را تحمل کنند. این مهره‌ها را می‌توان به راحتی حس کرد به این دلیل که شکل بزرگ و پهنی دارند. |
| خاجی | ۵ | در بین استخوان‌های لگن قرار دارد | استخوانی پهن و مثلثی شکل دارای پنج استخوان است که به یکدیگر پیوند خورده‌اند ویژگی اصلی استخوان خاجی این است که هشت منفذ خاجی دارد. رگ‌های خونی و عصب‌ها از طریق این منافذ وارد می‌شوند |
| دنبالچه | ۴ | پایه ستون فقرات زیر استخوان خاجی | از چهار استخوان تشکیل شده است که با یکدیگر پیوند خورده‌اند |
عملکرد ستون فقرات
درباره ساختار مهره‌ها توضیح دادیم، بهتر است نگاهی به عملکرد کلی ستون فقرات بیندازیم:
ستون فقرات محوری قوی و کمی انعطاف‌پذیر برای استخوان‌بندی بدن است.
ستون فقرات با مهره‌هایی با شکل‌های متفاوت و سطحی سخت، سطحی برای اتصال گروه ماهیچه‌ها به یکدیگر به وجود می‌آورد.
ستون فقرات از عصب‌های ظریف نخاع نیز محافظت می‌کند؛ بنابراین، ستون فقرات عملکردهای اصلی استخوان‌بندی را با نقش‌های حمایتی و محافظتی خود نشان می‌دهد.
حفره قفسه سینه
قسمتی از بدن که با دنده‌ها محصور شده است و از قلب و ریه‌ها محافظت می‌کند.
قسمت‌های اصلی داخل این حفره از این قرارند:
- جناغ سینه
- دنده‌ها
- ۱۲ مهره سینه‌ای
جناغ سینه
این استخوان پهن را که دقیقاً زیر پوست در مرکز قفسه سینه قرار دارد، به نام استخوان سینه می‌شناسند. جناغ سینه سه بخش دارد:
دسته: قسمت بالایی جناغ سینه
تنه: قسمت میانی جناغ سینه
زائده خنجری: قسمت پایینی جناغ سینه
قسمت بالایی جناغ سینه به ترقوه و اولین دنده وصل شده است. قسمت میانی به غضروف دنده‌ای وصل می‌شود. غضروف دنده‌ای به جناغ سینه متصل شده است. قسمت پایینی جناغ سینه نقطه اتصالی برای ماهیچه‌های دیافراگم و دیواره شکمی به وجود می‌آورد.
دنده‌ها
۱۲ جفت دنده وجود دارد. این دنده‌ها از عقب به مهره‌های سینه‌ای وصل شده‌اند. از جلو، ده جفت اول از طریق غضروف‌های دنده‌ای به جناغ سینه وصل شده‌اند، هفت تای اول (دنده‌های حقیقی) به طور مستقیم و سه تای باقیمانده (دنده‌های کاذب) به طور غیر مستقیم. دو جفت دنده آخر از جلو هیچ اتصالی ندارند و به آنها دنده‌های آزاد می‌گویند.
اسکلت ضمیمه‌ای
اسکلت ضمیمه‌ای از کمربند شانه‌ای، استخوان‌های اندام فوقانی و اندام زیرین و کمربند لگنی تشکیل شده‌اند.
کمربند شانه‌ای قسمت بالایی اندام زیرین را به قفسه سینه وصل می‌کند و از چهار استخوان تشکیل شده است؛ دو استخوان کتف و دو ترقوه.
استخوان کتف استخوانی پهن و مثلثی است که قسمت عقبی کمربند شانه‌ای را شکل می‌دهد. این استخوان بین دنده دوم و هفتم قرار دارد. استخوان کتف به ترقوه و استخوان بازو متصل است و همچون نقطه اتصالی عمل می‌کند که کمربند شانه‌ای را به قسمت بالایی اندام فوقانی وصل می‌کند.
ترقوه استخوان درازی است با دو خمیدگی و قسمت جلویی کمربند شانه‌ای را شکل می‌دهد. از قسمت میانی با قسمت بالایی جناغ سینه و از قسمت کناری به استخوان کتف وصل شده است. ترقوه مانند بستی عمل می‌کند که بازوها را از قفسه سینه دور نگه می‌دارد. ترقوه رشته‌ای استخوانی بین کمربند شانه‌ای و اسکلت‌بندی محوری به وجود می‌آورد. ترتیب قرارگرفتن استخوان‌ها و ماهیچه‌هایی که به استخوان کتف و ترقوه وصل شده‌اند، به شانه‌ها و اندام زیرین امکان حرکت می‌دهند.
پاها
استخوان مچ پا
پا هفت استخوان دارد که در مجموع استخوان مچ پا گفته می‌شود. هر استخوان مچ پا استخوانی بی‌قاعده است که دقیقاً روی استخوان بالایی می‌لغزد تا موجب حرکت شود. استخوان‌های تکی مچ پا از این قرارند:
تالوس یا استخوان قاپ استخوان اصلی مچ پا است. تالوس به نازک‌نی و درشت‌نی وصل شده است تا مفصل قوزک پا را شکل دهد. تالوس یکی از استخوان‌های مهم بدن است به این دلیل که وزن بدن را هنگام راه رفتن یا ایستادن تحمل می‌کند.
استخوان پاشنه بزرگ‌ترین استخوان پا است و در عقب‌ترین قسمت استخوان مچ پا قرار گرفته است. استخوان پاشنه قسمتی مهم برای وصل‌شدن ماهیچه ساق پا است.
استخوان مکعبی یا کوبوئید بین استخوان‌های چهارم و پنجم کف پا و استخوان پاشنه در قسمت کنارین پا قرار دارد.
سه استخوان میخی که بین استخوان ناویکولار و سه استخوان اول کف پا قرار دارند.
استخوان ناویکولار که بین استخوان تالوس و سه استخوان میخی قرار دارد.
پنج استخوان کف پا که سطح پشتی پا را شکل می‌دهند.
۱۴ استخوان بند انگشت که انگشت‌های پا را شکل می‌دهند، دو استخوان در شست پا و سه استخوان در انگشت‌های دیگر.
قوس پا
استخوان‌های پا قوس‌هایی را شکل می‌دهند که وزن بدن را تحمل می‌کنند و هنگام راه رفتن، اهرمی برای بدن به وجود می‌آورند. قوس‌ها به پاها حالت ارتجاعی می‌دهند تا وزن بدن را هنگام راه رفتن و دویدن تحمل کند. قوس‌های پا از این قرارند:
قوس‌های طولی میانی که در قسمت میانی پا از استخوان پاشنه تا انتهای استخوان کف پا ادامه دارد.
قوس‌های طولی کناری که در قسمت کناری پا از استخوان پاشنه تا انتهای استخوان کف پا ادامه دارد.
قوس عرضی کف پا که بین قسمت کناری و میانی کف پا وجود دارد و با استخوان ناویکولار، سه استخوان میخی و پنج استخوان کف پا شکل می‌گیرد.
رابطه متقابل دستگاه اسکلتی با دیگر دستگاه‌ها
دستگاه اسکلتی با دستگاه‌های زیر در ارتباط است.
پوست: ویتامین د تولیدشده در پوست به استخوان‌ها کمک می‌کند که کلسیم را جذب کنند و سالم و محکم باقی بمانند.
ماهیچه: ماهیچه‌ها در قسمت مفاصل، استخوان‌ها را می‌کشند تا به حرکت فرد کمک کنند.
گردش خون: گلبول‌های قرمز در مغز استخوان، استخوان‌های دراز ساخته می‌شود.
گوارش: غذایی که جذب دستگاه گوارشی می‌شود، تجزیه می‌شود و مواد مغذی ضروری مثل کلسیم و فسفر از طریق خون به استخوان‌ها می‌رسند.
عصب: ماهیچه‌ها به پیام‌های عصبی نیاز دارند تا منقبض شوند و موجب حرکت شوند.
درون ریز: هورمون‌های رشد که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شوند به رشد استخوان‌ها در کودکی کمک می‌کنند.
