شپش سر
شپش سر
شپش سر حشره‌ای زرد مایل به قهوه‌ای یا خاکستری است که اندازه‌ای شبیه به دانه توت‌فرنگی دارد. این حشره از خون انسان تغذیه می‌کند که از پوست سر بیرون می‌آورد. شپش‌های مؤنث روی ساقه مو نزدیک پوست سر تخم‌گذاری می‌کنند (رِشک)، این تخم‌ها به مو می‌چسبند ولی با بدن تماسی ندارند؛ شپش مؤنث ماده‌ای چسبناک تولید می‌کند که هر تخم را به ساقه مو می‌چسباند. تخم تقریباً در ۴ میلی‌متری ساقه مو قرار می‌گیرد، این قسمت از ساقه دمای مناسبی برای تخم‌ها به وجود می‌آورد. شپش بالغ را معمولاً نمی‌توان دید؛ ولی رشک را با چشمان غیرمسلح هم می‌توان مشاهده کرد. زمانی که رشک‌ها بعد از ۸ تا ۱۰ روز سر از تخم درآوردند، شروع به تغذیه می‌کنند.
شپش به شدت واگیردار است به این دلیل که رشک‌ها می‌توانند مدت زمان زیادی بیرون از بدن مثلاً روی مبل، برس مو یا ملحفه زنده بمانند و به همین دلیل خیلی راحت‌تر می‌توانند فرد دیگری را مبتلا کنند؛ شیوع ناگهانی این بیماری اغلب در مهدکودک‌ها و مدارس دیده می‌شود.
انواع شپش سر
سه نوع شپش به نام رشک، شفیره و شپش بالغ وجود دارد.
رشک
به تخم شپش، رشک می‌گویند؛ رشک‌ها را به سختی می‌توان دید و اغلب با شوره و یا قطره‌های اسپری مو اشتباه گرفته می‌شوند. رشک‌ها محکم به ساقه مو می‌چسبند، بیضی هستند و رنگی بین زرد تا سفید دارند. رشک‌ها پس از یک هفته از تخم درمی‌آیند.
شفیره
رشک‌ها سر از تخم بیرون می‌آورند و به این نوزاد شپش شفیره می‌گویند. شفیره شبیه به شپش بالغ ولی کوچک‌تر است. شفیره‌ها هفت روز بعد از بیرون آمدن از تخم بالغ می‌شوند. شفیره‌ها برای زنده ماندن باید از خون تغذیه کنند.
شپش بالغ
شپش بالغ اندازه دانه کنجد است، شش پا دارد و رنگش قهوه‌ای متمایل به زرد است؛ در افرادی که موهای تیره دارند، شپش بالغ تیره‌تر به نظر می‌رسد. شپش‌های مؤنث معمولاً بزرگ‌تر از نوع مذکر هستند و تخم‌گذاری با آنان است. شپش بالغ تا ۳۰ روز در سر باقی می‌ماند و برای زنده ماندن از خون تغذیه می‌کند. اگر شپش از پوست خارج شود، دو روز بعد خواهد مرد.
شپش سر بیشتر در کجا پیدا می‌شود؟
شپش سر اغلب روی پوست سر و پشت گوش‌ها و نزدیک خط گردن در پشت سر دیده می‌شود. شپش سر با چنگک‌های قلاب‌مانند هر شش پایش به مو می‌چسبد. شپش سر به ندرت روی بدن، مژه یا ابرو دیده می‌شود.
چه کسانی مبتلا می‌شوند
هر فردی ممکن است به شپش سر مبتلا شود؛ ولی احتمال ابتلای کودکان ۳ تا ۱۱ سال بیشتر است. همه افراد در هر رده اجتماعی و اقتصادی ممکن است مبتلا شوند و هجوم شپش ارتباطی با تمیزی فرد و محیط زندگی‌اش ندارد. افرادی که موهای فر دارند کمتر از افرادی که موهای صاف دارند مبتلا می‌شوند، به این دلیل که چنگک‌های شپش بعضی موها را راحت‌تر می‌گیرد. علاوه بر این، دخترها بیشتر از پسرها به شپش سر مبتلا می‌شوند، احتمالاً به این دلیل که موهای بلندی دارند. هجوم شپش سر اغلب در مکان‌هایی دیده می‌شود که تماس بین افراد زیاد است، مثلاً در مدارس، خانه، سالن‌های ورزشی و پارک‌ها. شپش فقط از خون انسان تغذیه می‌کند؛ بنابراین، حیوانات خانگی و سایر حیوانات به این بیماری مبتلا نمی‌شوند و آن را انتقال نمی‌دهند.
چرخه زندگی شپش
هشت روز زمان می‌برد تا شپش سر از تخم بیرون بیاورد. پس از این مدت شپش نابالغ به نام شفیره سر از تخم بیرون می‌آورد. شفیره بعد از ۹ تا ۱۲ روز بالغ می‌شود و شپش بالغ سه تا چهار هفته زنده می‌ماند.
علائم شپش سر
ممکن است متوجه هجوم شپش‌ها نشوید. با این وجود، علائم رایج از این قرارند:
خارش
خارش پوست سر، گردن و گوش‌ها از علائم رایج این بیماری است. خارش به دلیل حساسیت به بزاق شپش است. زمانی که فردی هجوم شپش‌ها را برای بار اول تجربه می‌کند، ممکن است ۲ تا شش هفته بعد از هجوم خارش نداشته باشد.
شپش روی پوست سر
ممکن است بتوان شپش‌ها را مشاهده کرد؛ ولی دیدن آن‌ها سخت است به این دلیل که بسیار کوچک‌اند، در برابر نور قرار نمی‌گیرند و به سرعت حرکت می‌کنند.
تخم‌های شپش (رشک) روی ساقه مو
رشک‌ها به ساقه مو می‌چسبند. رشک‌ها را نمی‌توان مشاهده کرد به این دلیل که بسیار ریز هستند و با یکی شدن با رنگ مو پنهان می‌شوند. رشک‌های اطراف گوش و خط موی گردن را راحت‌تر می‌توان تشخیص داد. رشک‌های خالی را به راحتی می‌توان دید چون که رنگ روشن‌تری دارند و از پوست سر دورترند. با این وجود، وجود رشک‌ها روی پوست سر به معنای هجوم فعال شپش نیست.
عوارض جانبی
اگر فرزندتان پوست سر را به دلیل خارش ناشی از هجوم شپش زخم کرده باشد، احتمال عفونت وجود دارد.
