هیچ تعریف دقیقی برای پوست حساس وجود ندارد؛ ولی این اصطلاح برای پوستهایی به کار میرود که به راحتی خشک میشوند، جوش میزنند و لک میشوند یا در واکنش به شرایط آب و هوایی و استفاده از محصولات خاص دچار خارش یا سوزش میشوند. این نوع پوست در واکنش به محرکهای داخلی یا خارجی قرمز میشود و سوزش یا خارش نیز دارد. عوامل فیزیکی مانند اشعه UV، گرما، سرما، باد؛ مواد شیمیایی مانند مواد آرایشی، صابون، آب، آلودگی؛ عوامل روانی مثل استرس یا احساسات منفی و نیز عوامل هورمونی مانند چرخه قاعدگی از جمله موارد تحریککننده پوست هستند. پوستهای حساس به محرکهایی واکنش نشان میدهند که معمولاً سایر پوستها واکنش خاصی نشان نمیدهند. افزایش حساسیت به دلیل کاهش آستانه تحمل پوست است. هرچه پوست حساستر باشد، آستانه تحمل آن پایینتر میآید.
پوست همچون محافظی از ورود باکتریها، ویروسها، قارچها و ترکیبات مضر و مواد شیمیایی به بدن جلوگیری میکند و در برابر گرما، سرما، آب، آفتاب و خیلی چیزهای دیگر نیز از بدن محافظت میکند. زمانی که جوش، کهیر یا واکنشهای آلرژیزا عملکرد محافظتی پوست را مختل میکنند، بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی که قبلاً بدون هیچ مشکلی استفاده می کردیم، در حال حاضر موجب خارش یا سوزش می شوند. بعد از اینکه پوستتان به طور کامل خوب شد میتوانید از این محصولات دوباره استفاده کنید و معمولاً چند ماه طول میکشد تا پوست شما کاملاً خوب شود. در افرادی که پوست حساس دارند، عملکرد محافظتی لایه اپیدرم آسیب دیده است و به همین دلیل پوست رطوبت خود را از دست میدهد و خشک میشود و عوامل تحریککننده پوست به راحتی به پوست نفوذ میکنند. از طرف دیگر، پوستهای حساس رادیکالهای آزاد بیشتری تولید میکنند؛ این رادیکالها با ترشحات غیرطبیعی سایتوکاینهای پیش التهابی ترکیب میشوند.
بعضی از نشانههای پوست حساس از این قرارند:
زنانی که پوستشان سفید و نازک است، قرمزی و تورم پوست را بیشتر مشاهده میکنند. قرمزی پوست به تدریج بدتر و بدتر میشود و نمایانشدن مویرگها میانجامد. عوامل تشدیدکننده خاص مثل تغییر ناگهانی درجه حرارت (سرد – گرم) و مصرف الکل و غذاهای داغ یا تند نیز در قرمزی پوست مؤثر است.
در صورتی که متوجه قرمزی بیش از حد پوست خود شدید، کارهای زیر را انجام دهید:
قرمزی و خارش در قسمتهایی از صورت بروز میکند که دارای بیشترین تعداد غدد سباسه است. قرمزی، پوستهپوستهشدن و خارش با تکثیر میکروارگانیسم مالاسزیا ایجاد میشود و روی صورت اکثر افراد دیده میشود؛ ولی عدهای بیشتر مستعد این عوامل هستند و پوستشان واکنشهای غیرعادی نشان میدهد؛ در نتیجه سلولها با سرعت بیشتری بازسازی میشوند و قسمتهایی خشک روی سطح پوست به وجود میآورند. خستگی، استرس و آلودگی به افزایش تکثیر مالاسزیا کمک میکند و قرمزی، پوستهپوستهشدن و خارش پوست را افزایش میدهد.
هنگام مشاهده قرمزی پوست و مویرگ علاوه بر توصیههای متخصصین، باید اقدامات زیر را انجام دهید:
رتین A پیری زودرس و آسیبهای نور خورشید را نشان میدهد و باعث پوستهپوسته شدن و قرمزی شدید پوست میشود؛ بنابراین اگر از محصولاتی حاوی این ترکیب استفاده میکنید، مصرف آن را به دو بار در هفته کاهش دهید. اگر پوستتان همچنان واکنش نشان میدهد، پوست بسیار حساسی دارید و بهتر است استفاده از این محصول را قطع کنید.
بسیاری از محصولات پوستی مثل مرطوبکنندهها دارای الکل، بتا هیدروکسیاسید، رتینوئیدها و لانولین هستند و ممکن است پوست واکنش آلرژیکی به این محصولات نشان دهد.
مواد عطری موجود در ماسکها (بهتر است از محصولات فاقد بوی عطر استفاده کنید) و فرمالدئید (که در لاکها و عطرها یافت میشود) برای پوست حساس مشکلاتی به وجود میآورد. بهترین راه این است که از حساسیت پوست خود به این محصولات مطمئن شوید. کمی از محصول را روی ساعد خود قرار دهید؛ اگر پوست واکنشی نشان نداد، مشکلی نیست؛ اما اگر قرمزی، خارش و یا تاول رخ داد، این محصول مناسب نوع پوست نیست.