یائسگی زودرس
یائسگی زودرس
یائسگی بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی طبیعی است ولی به یائسگی قبل از ۴۰ سالگی بدون در نظر گرفتن دلیل آن یائسگی زودرس یا زودهنگام می‌گویند. در یائسگی زودرس نیز مثل یائسگی تخمدان‌ها دیگر استروژن و تستوسترون ترشح نمی‌کنند و در نتیجه تخمک آزاد نمی‌شود و سیکل عادت ماهانه متوقف یا نامنظم می‌شود. علائم یائسگی مانند گرفتگی، بی‌خوابی، نوسانات روحی و خشکی واژن نیز در فرد بروز می‌کند. بعضی دلایل یائسگی زودهنگام را با توضیحی کوتاه در زیر آورده‌ایم.
عیوب کروموزومی
عیوب کروموزومی باعث یائسگی زودهنگام می‌شوند. برای مثال زنانی که از بدو تولد به سندرم ترنر مبتلا هستند و کروموزوم X دوم ندارند یا فقط بخشی از آن را دارند، در این گروه قرار دارند. در این زنان تخمدان‌ها به طور طبیعی شکل نمی‌گیرند و زن دچار یائسگی زودرس می‌شود.
سابقه خانوادگی
زنانی که سابقه فامیلی یائسگی زودرس دارند، خودشان نیز یائسگی زودرس خواهند داشت.
بیماری‌های خودایمنی
در این بیماری‌ها، سیستم ایمنی بدن که به طور طبیعی با بیماری‌ها مبارزه می‌کند به اشتباه به بخشی از دستگاه تولید مثل حمله می‌کند. این حمله آسیب‌دیدگی تخمدان‌ها را در پی دارد و باعث می‌شود که تخمدان‌ها دیگر هورمون‌های زنانه ترشح نکنند. تیروئید و روماتیسم مفصلی دو بیماری هستند که به تخمدان‌ها آسیب می‌زنند.
برداشتن تخمدان‌ها با عمل جراحی
برداشتن هر دو تخمدان با عمل جراحی، که به آن برداشتن تخمدان دوگانه گفته می‌شود، یائسگی زودرس را در پی دارد. قاعدگی این زنان کاملاً متوقف می‌شود و سطح هورمون‌ها به سرعت کاهش می‌یابد. این زنان علائم یائسگی از قبیل گرفتگی و کاهش میل جنسی دارند. زنانی که با انجام عمل جراحی، رحم خود را برداشته‌اند، ولی تخمدان‌ها را برنداشته‌اند دچار یائسگی زودرس نمی‌شوند، زیرا تخمدان‌ها به ترشح هورمون ادامه می‌دهند؛ اگرچه دیگر پریود نمی‌شوند و نمی‌توانند باردار شوند. این زنان ممکن است دچار گرگرفتگی شوند، زیرا گاهی اوقات در حین عمل جراحی رگ‌های خونی که به سمت تخمدان‌ها می‌روند آسیب می‌بینند. این افراد یک یا دو سال زودتر به طور طبیعی یائسه می‌شوند.
شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی لگنی برای درمان سرطان
شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی لگنی، برای درمان سرطان دستگاه تولید مثل، به تخمدان‌ها آسیب می‌زند. زنانی که عادت ماهانه نمی‌شوند، مشکلات باروری پیدا می‌کنند یا قدرت باروری خود را از دست می‌دهند. این اتفاق ممکن است به یک‌باره روی دهد یا چندین ماه طول بکشد. احتمال یائسگی افرادی که تحت درمان سرطان قرار می‌گیرند به نوع و مقدار مواد شیمی‌درمانی و همین‌طور سن زن بستگی دارد. هرچه زن جوانتر باشد احتمال اینکه یائسه شود کمتر است.
تشخیص یائسگی زودرس
برای تشخیص یائسگی زودرس، پزشک معاینه‌های جسمی انجام می‌دهد و آزمایش خون تجویز می‌کند تا وضعیت‌هایی مانند بارداری یا مشکلات تیروئید را مشخص کند. گاهی پزشک برای اندازه‌گیری میزان استرادیول، نیز آزمایش تجویز می‌کند. استرادیول نوعی استروژن است و میزان کم آن نشان می‌دهد که تخمدان‌ها در حال ناتوان‌شدن هستند. میزان استرادیول زیر ۳۰ نشان می‌دهد که به یائسگی نزدیک شده‌اید.
با این وجود، مهم‌ترین آزمایشی که برای مشخص شدن یائسگی زودهنگام انجام می‌شود، آزمایش خون است که میزان هورمون محرکه فولیکولی (FSH) را اندازه‌گیری می‌کند. هورمون محرکه فولیکولی تخمدان‌ها را برای ترشح استروژن تحریک می‌کند. زمانی که میزان ترشح استروژن از تخمدان‌ها کاهش یابد، میزان هورمون محرکه فولیکولی افزایش می‌یابد. وقتی میزان هورمون محرکه فولیکولی بالای ۴۰ میلی‌لیتر برسد نشان می‌دهد که به یائسگی نزدیک شده‌اید.
علائم و نشانه‌های یائسگی
علائم یائسگی زودرس همانند علائم یائسگی در سن طبیعی است. روند یائسگی در هر سنی با نوسانات هورمونی آغاز می‌شود. بسته به دلیل آغاز یائسگی شدت و تداوم علائم متفاوت است.
وقتی یائسگی به طور طبیعی آغاز شود علائم آن خفیف‌تر و تداوم آن کوتاه‌تر است. زمانی که یائسگی به دلیل برداشتن تخمدان‌ها یا رحم شروع می‌شود، علائم شدیدتر است زیرا ترشح هورمون به شدت کاهش می‌یابد. زنانی که یائسگی زودرس دارند نسبت به زنانی که به طور طبیعی یائسه می‌شوند سریع‌تر دچار ضعف استخوانی می‌شوند و احتمال ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی استخوان نیز افزایش می‌یابد.
رایج‌ترین علائمی که در طی یائسگی زودرس پدیدار می‌شوند، در زیر آورده‌ایم:
گرگرفتگی
دمای بدن به طور ناگهانی تغییر می‌کند به طوری که ممکن است در عرض چند ثانیه تا ۱۰ درجه تغییر کند.
تعریق شبانه
تعریق شبانه نمونه شبانه گرگرفتن است. تعریق شبانه باعث اختلال در خواب شب می‌شود و خستگی روز را به دنبال دارد.
عادت ماهانه نامنظم
یکی از علائمی که به شدت به یائسگی زودرس مرتبط است. عادت ماهانه پیش‌بینی‌ناپذیر و شدید می‌شود.
کاهش تمایلات جنسی
به دلیل نوسانات هورمونی تمایلات جنسی در این زنان به مرور از بین می‌رود.
خشکی واژن
دیواره واژن نازک‌تر می‌شود و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد؛ به همین دلیل در هنگام رابطه جنسی احساس درد دارید.
نوسانات روحی
زنانی که یائسگی زودرس دارند نوسانات روحی و بدخلقی را تجربه می‌کنند.
درمان یائسگی زودرس
زنان مبتلا به یائسگی زودرس تغییرات جسمی و روحی را نیز تجربه می‌کنند. خوشبختانه آنها در این نبرد تنها نیستند زیرا سه روش برای مبارزه با یائسگی زودرس وجود دارد. این سه روش عبارتند از: تغییر سبک زندگی، روش‌های طبیعی جایگزین و استفاده از دارو. این درمان‌ها، بسته به علائم خفیف تا شدید، باید با دقت انتخاب شوند. زنان، پیش از انجام درمان، باید سود و زیان و تأثیرات جانبی احتمالی آنها را، به دقت بررسی کنند.
از بین سه روش درمان ارائه‌شده، تغییر سبک زندگی کمترین خطر را به دنبال دارد. با این وجود، تغییر سبک زندگی نیازمند نظم و انضباط و پایبندی عمده است. روش‌هایی مانند طب‌سوزنی، یوگا و مدیتیشن به زنان کمک می‌کند تا بتوانند افکار و بدن خود را تحت کنترل داشته باشند. با وجود چنین نکات مثبتی، به یاد داشته باشید که این روش‌ها مشکل را به طور کامل برطرف نمی‌کنند.
روش دوم، طب جایگزین، که برای کاهش علائم، گیاهانی خاص را توصیه می‌کند. درمان‌های طبیعی و جایگزین به طور گسترده علائم یائسگی زودرس را بهبود می‌بخشند. این روش بسیار مؤثر است؛ ولی زنان در شرایط حاد نیازمند روش‌های مؤثرتری هستند. در این حالت استفاده از دارو بهترین گزینه است.
روش سوم استفاده از گزینه‌های دارویی است. از بین موارد موجود، درمان جایگزینی هورمون رایج‌ترین گزینه درمانی است. متأسفانه درمان جایگزینی هورمون (HRT) خطراتی مانند ابتلا به انواع سرطان و بیماری‌های قلبی نیز به دنبال دارد.
بعد از توضیح مشخصه‌های اصلی یائسگی زودرس، دلایل، علائم و درمان‌های احتمالی، حالا نوبت شما است که بهترین راه را برای حل مشکلات خود پیدا کنید.
