بیماری‌های آمیزشی
بیماری‌های آمیزشی
بیماری‌های مقاربتی از جمله بیماری‌هایی هستند که به سختی می‌توان به آنها مبتلا شد و در عین حال بسیار رایجند؛ به این دلیل که اکثر مردم نمی‌دانند چگونه باید از ابتلا به این بیماری‌ها جلوگیری کنند یا چگونه آنها را درمان کنند. بیماری‌های آمیزشی بر روابط جنسی و سلامت تولید مثل تأثیری منفی دارند.
هر نوع بیماری که اندام‌های جنسی را مبتلا کند، بیماری‌های آمیزشی یا مقاربتی نامیده می‌شود، این بیماری‌ها اغلب از طریق تماس جنسی شیوع می‌یابند. زن یا شوهر عامل بیماری را در حین رابطه جنسی به همسر خود منتقل می‌کند. ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) و سفلیس در طول دوره بارداری یا زایمان و از طریق محصولات خونی نیز از مادر به کودک منتقل می‌شوند.
بعضی بیماری‌های رایج جنسی را همراه با توضیحی کوتاه در ادامه آورده‌ایم.
کلامیدیا
کلامیدیا یکی از بیماری‌های جنسی درمان شدنی است. این بیماری گردن رحمی زنان و مجرای ادراری آلت تناسلی مردان را آلوده می‌کند. رایج‌ترین علائم این بیماری، درد در حین رابطه جنسی و ترشح از واژن و آلت تناسلی مردان است. با این وجود، یکی از دلایل شیوع بسیار بیماری این است که اکثر افراد مبتلا برای هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها هیچ علائمی ندارند. در صورتی که فکر می‌کنید در معرض ابتلا به کلامیدیا هستید، حتی اگر هیچ نشانه‌ای ندارید، برای معاینه و در صورت نیاز درمان باید به پزشک مراجعه کنید؛ به این دلیل که این بیماری در دراز مدت آسیب زیادی به بدن شما می‌زند. می‌خواهید از ابتلا به کلامیدیا جلوگیری کنید؟ استفاده از کاندوم‌های لاتکس به جلوگیری از این بیماری کمک می‌کنند.
سوزاک
سوزاک دیگر بیماری جنسی رایج است که باکتری‌ها در بروز آن نقش دارند. سوزاک همان اندام‌هایی را آلوده می‌کند که کلامیدیا آلوده می‌کند و در دراز مدت نیز همان تأثیرات را دارد. علائم سوزاک عبارتند از سوزش هنگام ادرار و ترشح سفید، زرد یا سبز از آلت تناسلی مردان. با این وجود، مانند بیماری کلامیدیا، بسیاری از افراد مبتلا به سوزاک هیچ علائمی ندارند.
سفلیس
سفلیس یکی از بیماری‌های جنسی بدسابقه است. این بیماری به دلیل باکتری ترپونما پالیدوم به وجود می‌آید و در صورتی که درمان نشود عوارضی جدی در پی دارد. سفلیس با تماس مستقیم با زخم‌های سفلیس منتقل می‌شود که در قسمت خارجی آلت تناسلی زنان و دهان و همچنین واژن و مقعد مشاهده می‌شود. این زخم‌ها در قسمت‌هایی به وجود می‌آید که با کاندوم پوشیده نمی‌شوند و به همین دلیل کاندوم فقط احتمال انتقال را کاهش می‌دهد؛ ولی آن را به طور کامل از بین نمی‌برد. زخم‌های کوچک بدون درد به نام شانکر در اوایل بیماری سفلیس خودشان درمان می‌شوند؛ ولی این بدین معنی نیست که بیماری از بین رفته است، بلکه فقط تشخیص و درمان آن دشوارتر شده است.
تریکومونیازیس
تریکومونیازیس رایج‌ترین بیماری جنسی در زنانی است که از نظر جنسی فعال هستند. بعضی از زنان این بیماری را با کاندیدیازیس یا واژینوز باکتریال اشتباه می‌گیرند؛ این بیماری‌ها علائم مشابهی دارند، از جمله ترشح کف مانند، بوی تند واژن، درد در حین رابطه جنسی، سوزش و خارش. احتمال ابتلا به تریکومونیازیس در مردان نیز وجود دارد؛ ولی آنها هیچ علائمی ندارند. اگر زنی جوان هستید و این بیماری را برای شما تشخیص داده‌اند، مطمئن شوید که همسر شما نیز درمان می‌شود. تریکومونیازیس بر مرد تأثیر نمی‌گذارد؛ ولی در صورتی که همسرتان درمان نشود، بیماری دوباره به شما منتقل می‌شود.
شپش ناحیه تناسلی
«خرچنگ» نوعی شپش است که در موی ناحیه تناسلی و گاهی در موهای سایر قسمت‌های بدن مثل زیر بغل یا ابرو نیز زندگی می‌کند. شپش‌ها معمولاً با تماس جنسی سرایت می‌کنند؛ اگرچه از طریق حوله و ملافه آلوده نیز منتقل می‌شوند. خارش در ناحیه تناسلی و شپش قابل‌رؤیت از جمله علائم این عفونت است. شپش خرچنگی هیچ شباهتی به شپش سر ندارد و هرگز به موی سر هجوم نمی‌آورد. این شایعه نیز که در صورت ابتلا باید همه موهای شرمگاهی خود را اصلاح کنید، درست نیست.
گال
گال نوعی بیماری پوستی واگیردار است که همیشه از راه جنسی منتقل نمی‌شود. این بیماری با انگل سارکوپتس اسکابئی به وجود می‌آید، کهیرهایی خارش‌آور بر اثر گال در پوست بروز می‌کند که شب‌ها بدتر می‌شود. کهیر اغلب در چین‌های پوست مثلاً بین انگشت‌ها، مچ دست، قوزک پا و ناحیه تناسلی مشاهده می‌شود. گال به شدت واگیردار است و مایت‌ها روزها خارج از بدن انسان زنده می‌مانند. این بیماری نه تنها با تماس بدنی بلکه با تماس پوست به پوست و استفاده از لباس، حوله و تختخواب مشترک نیز منتقل می‌شود.
ویروس پاپیلوم انسانی (HPV)
HPV رایج‌ترین بیماری مقاربتی است که به آن «ویروس سرطان گردن رحم» نیز می‌گویند؛ ولی فقط بعضی از انواع HPV مربوط به سرطان است، انواع دیگر این ویروس باعث زگیل تناسلی می‌شوند یا هیچ علائمی ندارند. اگرچه HPV غیرقابل درمان است؛ ولی می‌توان علائم آن را درمان کرد و بسیاری از افراد خودشان می‌توانند عفونت‌ها را برطرف کنند.
ایدز/HIV
HIV ویروس مربوط به ایدز است. این بیماری فقط از طریق مایعات بدن از قبیل منی، ترشحات واژنی، شیر سینه و خون منتقل می‌شود و با تماس عادی انتقال نمی‌یابد. در حال حاضر، ترکیبی از داروها به نام درمان ضد ویروس پسگرد (HAART) از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند؛ ولی این درمان، بیماری را مداوا نمی‌کند. HIV دیگر ویروسی کشنده نیست: بسیاری از افراد مبتلا به این ویروس عمری طولانی همراه با باروری دارند.
تب‌خال/HSV
تب‌خال دیگر بیماری ویروسی جنسی است. این بیماری به دو شکل به وجود می‌آید، ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV1) و ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۲ (HSV2). ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ اغلب مربوط به تاول لب و ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۲ اغلب مربوط به زخم تناسلی است. امکان انتقال تب‌خال از لب به ناحیه تناسلی و برعکس وجود دارد. علائم تب‌خال با داروهای ضدویروسی درمان می‌شوند؛ ولی ویروس را نمی‌توان از بین برد. افراد مبتلا حتی اگر تاول یا علائمی نداشته باشند، باز هم ویروس را منتقل می‌کنند. کاندوم احتمال انتقال تب‌خال را کاهش می‌دهد؛ ولی ۱۰۰ درصد مؤثر نیست به این دلیل که تب‌خال از تماس پوست به پوست سرایت می‌کند.
هپاتیت/HBV
چند نوع هپاتیت وجود دارد. ویروس‌های متفاوت با روش‌های متفاوتی به فرد منتقل می‌شوند، ولی همه آنها به کبد آسیب می‌زنند. هپاتیت B با تماس جنسی منتقل می‌شود. عفونت مزمن با هپاتیت به تدریج به زخم کبد، سیروز (التهاب شدید کبدی) و سرطان کبد می‌انجامد. خوشبختانه واکسن ایمنی در برابر این عفونت وجود دارد.
واژینوز باکتریال
این بیماری باکتری‌های سالم واژن زن را از بین می‌برد و با ارگانیسم‌های مختلفی جایگزین می‌کند. سوزش و خارش اطراف واژن، ترشح سفید یا خاکستری و بوی بد ماهی که به ویژه بعد از رابطه جنسی محسوس است از جمله علائم این بیماری هستند. این بیماری به دلیل داشتن شریک جنسی جدید بروز می‌کند. برای درمان می‌توانید آنتی‌بیوتیک مصرف کنید؛ ولی معمولاً بعد از درمان موفق، بیماری دوباره بازمی‌گردد. عفونت واژینوز باکتریال خطر ابتلا به HIV، التهاب لگن خاصره و تولد پیش از موعد (نوزاد خیلی زود به دنیا می‌آید) را افزایش می‌دهد.
بیماری مقاربتی و تأثیر آن بر باروری
بیماری‌های آمیزشی یکی از دلایل مهم و قابل پیشگیری ناباروری مردان و زنان است. بیماری‌های جنسی غیرقابل درمان، تأثیری بد بر اندام تناسلی و سلامت مادر و کودک تازه متولدشده دارند.
مثلاً حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از زنانی که عفونت کلامیدیا دارند و درمان نشده‌اند، احتمالاً به التهاب لگن خاصره (PID) همراه با علائم مبتلا شوند. التهاب لگن خاصره نیز گاهی به ناباروری می‌انجامد. علاوه بر این، زنان مبتلا به التهاب لگن خاصره ۶ تا ۱۰ برابر بیش از زنانی که این بیماری را ندارند احتمال ابتلا به بارداری خارج از رحم دارند. بعضی عفونت‌های ناشی از ویروس نقص ایمنی انسانی به سرطان‌های ناحیه تناسلی به ویژه سرطان گردن رحمی در زنان می‌انجامد.
بیماری‌های مقاربتی درمان شدنی، زایمان زودرس و خطر تولد نوزاد نارس، با وزن کم و مرگ را در پی دارد. انتقال عفونت ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ و ۲ به جنین پیش از تولد، موجب مشکلات سیستم عصبی و مرگ نوزاد می‌شود. عفونت هپاتیت B نیز از مادر به کودک انتقال‌پذیر است و به عفونت مزمن و سرطان در نوزاد می‌انجامد.
پیشگیری
مداخله رفتاری
مؤثرترین روش برای جلوگیری از آلوده شدن یا انتقال بیماری‌های جنسی خودداری از رابطه جنسی یا داشتن رابطه جنسی سالم فقط در رابطه‌ای طولانی‌مدت با فردی بدون آلودگی است. کاندوم لاتکس مردان و کاندوم زنان اگر به درستی و مداوم استفاده شود بسیار در کاهش انتقال HIV و سایر بیماری‌های جنسی انتقال‌پذیر از قبیل سوزاک، کلامیدیا و تریکومونیازیس و همین‌طور برای جلوگیری از بارداری مؤثر است.
واکسینه شدن در برابر بیماری‌های جنسی ویروسی
واکسن‌های ایمن و مؤثر علیه ویروس هپاتیت B (HBV) و ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) پیشرفتی بزرگ در جلوگیری از بیماری‌های جنسی است.
جلوگیری از انتقال بیماری جنسی از مادر به کودک
در صورت نیاز، اکثر پزشکان پیش از تولد بررسی سفلیس را تجویز می‌کنند. این بررسی‌ها برای اطمینان از عدم ابتلا به سفلیس و درمان آن پیش از بارداری و تولد نوزاد انجام می‌شود.
تشخیص سریع و درمان سوزاک و کلامیدیا در دوران بارداری، عفونت مربوط به کوری در نوزادان تازه متولدشده و عفونت لگن خاصره وخیم پس از زایمان در زنان را کاهش می‌دهد.
