یائسگی تغییری طبیعی در زندگی زنان است و به درمان نیازی ندارد؛ ولی علائم تغییرات هورمونی ممکن است دشوار باشد. اگر بیخوابی، نوسانات روحی، گرگرفتگی، پریشانفکری، خونریزی زیاد یا سایر علائم یائسگی را دارید، درمان به بهبود این علائم کمک میکند تا این مرحله تغییر را با آرامش بیشتری پشت سر بگذارید.
سه روش درمانی را میتوان برای درمان یائسگی در نظر گرفت. این سه روش عبارتند از: ۱. تغییر سبک زندگی؛ ۲. داروهای تجویزی پزشک و ۳. پزشکی سنتی. بهتر است پیش از شروع سایر روشهای درمان یائسگی، سبک زندگی خود را تغییر دهید که خطرات کمتری دارد. دارو و عمل جراحی فقط در موارد وخیم باید استفاده شود.
داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش منظم به کاهش علائم یائسگی کمک میکند و سلامت عمومی فرد را افزایش میدهد. عادتهای قدیمی و مضر برای سلامتی مثل سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلی را دور بریزید. روشهای کاهش استرس مثل یوگا یا مدیتیشن به همراه ورزش منظم و برنامه غذایی مناسب، درمانی طبیعی و بسیار عالی برای یائسگی است. همیشه چند لایه لباس بپوشید و عوامل واکنش برانگیز، مثل کافئین و غذاهای تند، نخورید.
اگر علائم وخیم باشد و زندگی روزمره شما را مختل کند، پزشک برای شما دارو تجویز میکند.
داروهای تجویزی از این قرارند:
• هورمون درمانی جایگزین (HRT)
• تیبولون (شبیه داروهای هورمون درمانی جایگزین)
• کلونیدین
• ژلهای لوبریکانت واژنی
• داروهای ضدافسردگی
نوع درمان مناسب برای شما به علائم، سابقه پزشکی و انتخاب شما بستگی دارد.
هورمون درمانی جایگزین و تیبولون از بارداری جلوگیری نمیکنند. باروری در حین یائسگی کاهش مییابد، ولی هنوز احتمال بارداری وجود دارد؛ بنابراین باید روشهای جلوگیری از بارداری را ادامه دهید:
• به مدت یک سال بعد از آخرین پریود در صورتی که بالای ۵۰ سال سن داشتید
• به مدت دو سال بعد از آخرین پریود در صورتی که کمتر از ۵۰ سال سن داشتید
هورمون درمانی جایگزین (HRT) برای درمان اکثر علائم یائسگی، از جمله گرگرفتگی و تعریق شبانه، علائم واژنی و عفونت مجرای ادراری مثل آماس مثانه مؤثر است.
استفاده دراز مدت از هورمون درمانی جایگزین، خطر پوکی استخوان (استخوانهای ضعیف و شکننده) و ترکیب هورمون درمانی جایگزین، خطر رشد سرطان روده بزرگ را کاهش میدهد.
هورمون درمانی جایگزین هورمون جنسی زنانه، یعنی استروژن را به بدن بازمیگرداند؛ هورمون استروژن با نزدیک شدن به یائسگی به طور طبیعی شروع به کاهش میکند. سه نوع اصلی هورمون درمانی جایگزین وجود دارد که در زیر آوردهایم.
هورمون درمانی جایگزین فقط با استروژن که برای زنانی تجویز میشودکه رحم و تخمدان خود را برداشتهاند. در صورت مصرف سرخود استروژن ممکن است دیواره رحم ضخیم شود و احتمال ابتلا به سرطان افزایش یابد.
هورمون درمانی جایگزین ترکیبی برای زنانی تجویز میشود که علائم یائسگی دارند، ولی هنوز پریود میشوند (در این روش استروژن و پروژسترون مصرف میکنید).
هورمون درمانی جایگزین مداوم که برای دوران بعد از یائسگی تجویز میشود.
هورمون درمانی جایگزین به صورت کرم، ژل، قرص، چسب پوستی یا کاشت موجود است.
هورمون درمانی جایگزین عوارض جانبی نیز دارد. اضافه وزن، پستانهای حساس، حالت تهوع، سردرد و نوسانات روحی بعضی از این علائم هستند. با تغییر نوع یا دوز هورمون درمانی جایگزینی که استفاده میکنید، میتوانید عوارض جانبی را تغییر دهید.
پزشک اطلاعات بیشتری درباره خطرات و مزایای هورمون درمانی جایگزین به شما میدهد.
تریبولون مصنوعی کارکردی شبیه به هورمون درمانی جایگزین دارد. این دارو جایگزینی برای هورمون درمانی جایگزین ترکیبی است و برای زنانی تجویز میشود که میخواهند بعد از یائسگی به عادت ماهانه خود پایان دهند.
تریبولون مثل هورمون درمانی جایگزین در درمان علائم یائسگی مثل گرگرفتگی و تعریق شبانه مؤثر است و به جلوگیری از شکستگی ستون فقرات کمک میکند. این دارو مشکلات جنسی مثل کاهش میل جنسی را نیز بهبود میبخشد.
تریبولون خطرات کمی دارد و افزایش خطر سرطان سینه، سرطان رحم و سکته از این جمله هستند. این دارو برای زنان بالای ۶۰ سال مناسب نیست.
کلونیدین دارویی است که در ابتدا برای درمان فشار خون بالا در نظر گرفته شد؛ ولی معلوم شد که گرگرفتگی و تعریق شبانه در بعضی زنان یائسه را نیز کاهش میدهد.
کلونیدین عوارض جانبی ناخوشایندی دارد که عبارتند از خشکی دهان، خوابآلودگی، افسردگی، یبوست و بازدارش پیشاب.
باید یک دوره آزمایشی دو تا چهار هفتهای این دارو را امتحان کنید تا ببینید که آیا مؤثر است یا خیر. در صورتی که علائم در این مدت بهبود نیافت یا اگر عوارض جانبی این دارو را داشتید، باید درمان را متوقف و به پزشک عمومی مراجعه کنید.
در صورتی که خشکی واژنی را تجربه کردید، پزشک عمومی میتواند ژلهای لوبریکانت یا مرطوبکننده برای شما تجویز کند، از این ژلها تا هر زمانی که خواستید، میتوانید استفاده کنید.
اگرچه این داروها مجوز درمان گرگرفتگی را ندارند؛ ولی چند داروی ضدافسردگی مؤثر از این قرارند:
• ونلافاکسین
• فلوکستین
• سیتالوپرام
• پاروکستین
حالت تهوع، گیجی، خشکی دهان، اضطراب و مشکلات خواب از عوارض جانبی این داروها هستند.
روشهای سنتی خطر کمی دارند یا هیچ خطری ندارند و روشهایی بسیار مؤثر برای درمان علائم یائسگی به شمار میآیند. این روش شامل درمانهای مختلفی میشود. مکملهای گیاهی مشهورترین درمان در روش سنتی هستند، بعضی زنان علاوه بر این درمان، روشهای دیگری مثل طب سوزنی، ماساژ، مدیتیشن و تمدد اعصاب یا هیپنوتیزم را نیز امتحان میکنند. همه این درمانها معتبر و مؤثرند؛ ولی مکملهای گیاهی آسانترین روش درمان یائسگی است به این دلیل که سایر درمانهای یائسگی به زمان و هزینه بیشتری نیاز دارند. علاوه بر این، مکملهای گیاهی تنها گزینه موفقیتآمیز برای درمان عدم تعادل هورمونی در منبع آن است.
در صورت استفاده از مکملهای گیاهی، دو نوع گیاه دارویی وجود دارد که میتوان برای درمان علائم یائسگی استفاده کرد: گیاهان فیتواستروژنی و غیر استروژنی.
گیاهان دارویی فیتو استروژنی دارای مواد استروژنی هستند که گیاهان تولید میکنند. این گیاهان دارویی در ابتدا استروژن گیاهی را برای درمان یائسگی ناشی از عدم تعادل هورمونی وارد بدن میکنند. با این وجود، باید این نکته را نیز در نظر بگیریم که این درمان یائسگی هورمونهای خارجی وارد بدن میکند و احتمال دارد که توانایی تولید استروژن در بدن زن را پایین بیاورد و میزان هورمون خود بدن را بیش از پیش کاهش دهد.
در مقایسه، گیاهان دارویی غیر استروژنی همانطور که از نامش پیداست حاوی هیچ استروژنی نیستند. این گیاهان با تحریک هورمون زنان و با تغذیه غده هیپوفیز و غده درونریز، یائسگی را درمان میکنند و کمک میکنند که این غدهها هورمونهای طبیعی تولید کنند. این درمان یائسگی در نهایت منجر به تعادل هورمون استروژن، پروژسترون و تستوسترون میشود. گیاهان غیر استروژنی ایمنترین روش برای درمان علائم یائسگی به طور طبیعی هستند، به این دلیل که بدن هورمونهای خود را تولید میکند و نیازی به کمک خارجی ندارد.
مؤثرترین راه درمان، ترکیبی از این روشها است. تغییر شیوه زندگی همراه با داروهای سنتی بهترین روش درمان یائسگی است. با این وجود، بعضی زنان علائمی بسیار وخیم دارند و باید درمانی مؤثرتر انجام دهند. با مصرف گزینههای دارویی، عوارض جانبی اجتنابناپذیر است؛ ولی اگر مزایای درمان یائسگی از خطرات آن بیشتر باشد، هنوز ارزشش را دارد.