سیستم ایمنی بدن انسان
سیستم ایمنی بدن انسان
دستگاه ایمنی بدن دستگاهی با اعضای مشخص نیست و بیشتر دستگاهی کارکردی است. دستگاه ایمنی همه اعضا، بافت‌ها و سلول‌ها را بررسی می‌کند و ماده شیمیایی تولید می‌کند تا پاتوژن‌ها، مواد خارجی یا مواد سمی را که به بدن آسیب می‌زنند از بین ببرد؛ بنابراین، ایمنی را می‌توان توانایی بدن در مقاومت در برابر عفونت و بیماری به وسیله مکانیسم دفاعی خاصی تعریف کرد.
بدن انسان مکانیسم‌های دفاعی مختلفی دارد. بعضی غیراختصاصی هستند که بین میکروب‌های مختلف تفاوتی نمی‌بیند و آنها را از یکدیگر تشخیص نمی‌دهد. بعضی دیگر اختصاصی هستند به این معنی که بدن این سیستم دفاعی خود را در برابر میکروب‌ها و تهدیدهای خاصی قرار می‌دهد.
دستگاه ایمنی غیراختصاصی
دستگاه ایمنی غیراختصاصی از همان ابتدای تولد به صورت ژنتیکی برنامه‌ریزی می‌شود. دستگاه دفاعی غیراختصاصی به صورت زیر از بدن محافظت می‌کند:
- سد دفاعی مکانیکی
- مواد شیمیایی
- التهاب
- فاگوسیتوز
- تب
سد دفاعی مکانیکی
سدهای دفاعی مثل پوست و غشاء مخاطی، لوله‌های تنفسی، دستگاه گوارش، ادراری و تولید مثل را می‌پوشاند.
مواد شیمیایی
مواد شیمیایی که سلول‌های مختلف آزاد می‌کنند، نقشی مهم در ایمنی بدن دارند. مواد شیمیایی مختلفی مثل اینترفرون‌ها، مکمل‌ها و هیستامین در حفظ ایمنی بدن نقش دارند.
اینترفرون‌ها
پروتئین‌هایی وجود دارند که سلول‌ها تولید می‌کنند و با ویروس‌ها عفونی می‌شوند. اینترفرون پروتئین‌هایی ضد ویروس شکل می‌دهد که از سلول‌های عفونی نشده محافظت کنند و مانع رشد ویروس می‌شوند.
سه نوع اینترفرون داریم:
- آلفا (گلبول‌های سفید)
- بتا (از فیبروبلاست‌ها)
- گاما (از لنفوسیت)
مکمل‌ها
مکمل‌ها پروتئین‌هایی موجود در خون هستند که با یکدیگر ترکیب می‌شوند تا ماده‌ای تولید کنند که باکتری‌ها را می‌خورند.
هیستامین
نوعی ماده شیمیایی که سلول‌های مختلف بافت آزاد می‌کنند. این مواد شیمیایی عبارت‌اند از ماست‌سل، بازوفیل (نوعی گلبول سفید) و پلاکت‌ها. آزادشدن هیستامین باعث بزرگ شدن رگ‌ها می‌شود تا خون بیشتری به قسمت‌های عفونی و آسیب‌دیده برسد. هیستامین نفوذپذیری رگ‌ها را نیز بیشتر می‌کند تا مایعات به قسمت‌های آسیب‌دیده برسند و سم آزادشده را رقیق می‌کند.
آماس
آماس توالی چند اتفاق از جمله مواد شیمیایی و فعال‌سازی سلولی است که پاتوژن‌ها را از بین می‌برد و به ترمیم بافت‌ها کمک می‌کند. آماس عکس‌العمل و علائم بافت است که به صورت قرمزی موضعی، ورم و درد بروز می‌کند.
فاگوسیتوز
نوتروفیل و مونوسیت‌ها فعال‌ترین سلول‌های فاگوسیتوز خون هستند. نوتروفیل‌ها می‌توانند ذرات ریز را ببلعند و هضم کنند و مونوسیت‌ها ذرات بزرگ را از بین می‌برند. مونوسیت‌ها باعث ماکروفاژها می‌شوند که در بافت‌های زیادی ثابت می‌مانند و به دیواره داخلی رگ‌های خون و لنف می‌چسبند.
تب
اگر دمای بدن فردی بیشتر از ۳۷.۲۸ درجه سانتی‌گراد باشد، فرد تب دارد. افزایش دمای بدن در حین تب مانع رشد ویروس‌ها و باکتری‌ها می‌شود. تب سوخت‌وساز بدن را افزایش می‌دهد و بنابراین فعالیت سلول‌های دفاعی افزایش می‌یابد.
