ساختار دستگاه تنفس
ساختار دستگاه تنفس
| ساختار | توصیف | عملکرد |
|---|---|---|
| بینی | دارای مژک‌ها و غشاء مخاطی است | هوای استنشاق‌شده را گرم، مرطوب و تصفیه می‌کند، کمک به حس کردن بو |
| بینی-حلق | قسمت بالایی و پشت حفره بینی که با مخاط غشایی پوشیده شده است | تصفیه، گرم و مرطوب کردن هوای ورودی |
| حلق | لوله ماهیچه‌ای بزرگی که از غشاء مخاطی پوشیده شده است و پشت دهان و بین حفره بینی و حنجره قرار دارد | مسیری برای عبور هوا، غذا و نوشیدنی و کمک به تولید صوت |
| حنجره | مسیر کوتاهی که حلق را به نای متصل می‌کند | مسیری برای عبور هوا بین حلق و نای و محل تولید صوت |
| نای | لوله‌ای که در جلو مری قرار دارد و از حنجره تا بالای قفسه سینه امتداد دارد و از ماهیچه صاف و نزدیک به ۲۰ غضروف C شکل ساخته شده است | انتقال هوا از حنجره به نایژه‌ها |
| نایژه‌ها | دو لوله کوتاه (که ساختاری شبیه به نای دارند) که به ششها متصل می‌شوند | انتقال هوا به ششها |
| ششها یا همان ریهها | اندام‌های مخروطی شکل و اسفنجی که در حفره قفسه سینه دو طرف قلب قرار دارند | تسهیل تبادل اکسیژن و دی‌اکسید کربن |
بینی
بینی به دو حفره چپ و راست تقسیم می‌شود و با موهای ریزی به نام مژک پوشیده شده است که وظیفه تصفیه هوای ورودی را بر عهده دارند و غشاء مخاطی که مایع چسبناکی به نام مخاط ترشح می‌کند. مخاط از ورود گردوغبار و باکتری به ششها یا همان ریهها جلوگیری می‌کند. بینی هوا را مرطوب، گرم و تصفیه می‌کند و اندامی است که برای استشمام بو نیز به کار می‌رود.
حلق
حلق یا گلو لوله ماهیچه‌ای بزرگی است که با غشاء مخاطی پوشیده شده است و پشت دهان و بین حفره بینی و حنجره قرار دارد. لوزه‌ها پشت حلق قرار دارند. حلق به عنوان مسیر عبور هوا و غذا عمل می‌کند اما این کار را به طور همزمان انجام نمی‌دهد؛ به این دلیل که عبور همزمان غذا و هوا از حلق باعث خفگی می‌شود. هوا هنگام عبور از حلق گرم و مرطوب می‌شود.
حنجره
حنجره یا همان جعبه صدا، مسیر کوتاهی است که حلق را به نای متصل می‌کند. حنجره حفره‌ای جعبه مانند است که دیوار‌‌های انعطاف‌پذیری دارد و تارهای صوتی و غضروف سخت مثل سیب آدم در آن قرار دارند که از فرو ریختن و مسدود شدن مسیر هوا جلوگیری می‌کند. تارهای صوتی رباط‌های نواری انعطاف‌پذیری هستند که به وسیله ماهیچه اسکلتی به غضروف سخت حنجره متصل شده‌اند. وقتی هوا از بین تارهای صوتی عبور می‌کند آنها را به ارتعاش درمی‌آورد و باعث تولید صوت می‌شود. ورودی حلق از سمت حنجره چاکنای نام دارد. هنگام قورت دادن غذا، چاکنای با بافت مسطحی پوشیده می‌شود که نای بند یا زبانک نام دارد و از ورود غذا به مسیر غلط جلوگیری می‌کند.
نای
نای یا همان لوله هوا، لوله‌ای است که جلو مری قرارگرفته است و از حنجره تا بالای قفسه سینه امتداد دارد. نای از ماهیچه‌های صاف و ۲۰ غضروف حلقه‌ای به شکل C تشکیل شده است.
نایژه‌ها
نایژه‌ها، لوله‌های باریکی هستند که به ریهها متصل می‌شوند. ساختار نایژه‌ها درست مانند نای است و وظیفه انتقال هوا به ریهها را بر عهده دارند.
ریهها
ریهها اندام‌های اسفنجی مخروطی شکل هستند که در حفره قفسه سینه و در دو طرف قلب قرار دارند. ریه سمت چپ دو لوب و ریه سمت راست سه لوب دارد. ریه سمت راست ضخیم‌تر و پهن‌تر از ریه سمت چپ و تقریباً کمی کوچک‌تر است زیرا دیافراگم در سمت راست بدن به دلیل وجود کبد کمی بالاتر قرارگرفته است. ریهها دارای میلیون‌‌ها کیسه هوای کوچک هستند که در لوب‌ها قرار دارند و مانند شاخه‌های انگور به نظر می‌رسند. عملکرد ریهها تسهیل تبادل گازهای اکسیژن و دی‌اکسید کربن است. ریهها برای بازدهی بیشتر خصوصیات زیادی دارند:
- در سطح بزرگی حدود ۱۰۰۰ سانتی‌متر مربع تقریباً ۳۰۰ میلیون کیسه هوای کوچک دارد
- غشاء نفوذپذیر نازکی که دورتادور دیوار کیسههای هوا را پوشانده
- مقدار ناچیزی آب اطراف کیسههای هوا را پوشانده که باعث حل شدن اکسیژن موجود در کیسههای هوا می‌شود
- مویرگ‌های نازکی که اطراف کیسههای هوا را پوشانده تا اکسیژن داخل ریهها شود و دی‌اکسید کربن از آنها دفع شود.
ساختار داخل ریهها به کمک بافت همبند انعطاف‌پذیری در کنار هم قرارگرفته است. لایه‌های خارجی ریهها غشاء آبکی است که پرده جنب نام دارد.
دیافراگم
دیافراگم ماهیچه اصلی دستگاه تنفس است که به شکل گنبد است و حفره قفسه سینه را از حفره شکمی جدا می‌کند. دیافراگم هنگام انقباض به پایین کشیده می‌شود و باعث ایجاد خلا در حفره قفسه سینه می‌شود و هوا را به سمت ریهها می‌کشد. شل شدن دیافراگم باعث بالا رفت آن و خارج شدن هوا از ریهها می‌شود.
