بارداری سالم
بارداری سالم
مراقبت از مادر و جنین در دوران بارداری بسیار ضروری است. برای داشتن بارداری سالم به موارد زیر توجه کنید:
به طور منظم به پزشک مراجعه کنید. در ۷ ماه اول هر یک ماه یکبار به پزشک مراجعه کنید و در دو ماه آخر تعداد دفعات مراجعه را بیشتر کنید. پزشک توصیه های لازم را ارائه میدهد و در تولد نوزاد به مادر کمک می‌کند. پزشک مشکلات را سریع تشخیص میدهد و فوراً درمان می‌کند. درمان سریع خیلی از مشکلات را از بین میبرد و از بروز مشکلات دیگر جلوگیری می‌کند.
درباره موارد زیر با پزشک صحبت کنید.
• سؤالات مربوط به بارداری و مراقبت از جنین
• داشتن بارداری سالم
• سابقه پزشکی خود، همسر و خانواده و داروهای مصرفی
آزمایشهای لازم در حین بارداری
در حین بارداری، پزشک آزمایشهایی را برای مراقبت در حین بارداری تجویز می‌کند. این آزمایشها اطلاعات مهمی درباره سلامت مادر و جنین در اختیار آنها قرار میدهد.
پزشک آزمایش خون و ادرار را به دلایل زیر انجام میدهد:
• هپاتیت B
• کم‌خونی شدید
• عفونت ادراری
• سفليس
• HIV
• علائم عفونت قبلی مثل سرخجه (سرخک آلمانی)
بعضی از این آزمایشها دو بار انجام میشود. در صورتی که نیاز باشد، پزشک وجود بیمارهای مقاربتی را نیز بررسی می‌کند. اگر در خانواده خود یا همسرتان سابقه بیماریهای ژنتیکی دارید به پزشک خود اطلاع دهید تا آزمایشهای ژنتیکی لازم را انجام دهد. بعضی از زنان در دروان بارداری مبتلا به دیابت نوع ۲ می‌شوند. پزشک معمولاً بین هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری آزمایش دیابت را برای شما تجویز می‌کند.
در صورتی که شرایط زیر را دارید احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر خواهد بود:
• اگر دچار اضافه وزن یا چاقی هستید
• اگر در خانواده سابقه ابتلا به دیابت دارید
• اگر بیش از ۲۵ سال سن دارید
• اگر قبلاً سابقه ابتلا به دیابت بارداری داشته‌اید
• اگر وزن جنین بیش از ۴ کیلو باشد
رژیم غذایی و تناسب وزن
اضافه وزن و کاهش وزن روی روند باروری تأثیر می‌گذارد. اضافه وزن در طول دوران بارداری موجب ایجاد دیابت، افزایش فشار خون و بیماری به نام پرهاکلامپسی میشود. بهتر است پیش از اقدام به بارداری وزن خود را کم کنید و به پزشک مراجعه کنید تا با دادن رژیم غذایی مناسب شما را به وزن ایدهآل برساند.
کاهش وزن در سه ماه اول بارداری به خاطر حالت تهوع صبحگاهی طبیعی است، حالت تهوع اشتها را کاهش میدهد و استفراغ باعث سوختن کالری میشود. با این حال جنین در این دوره از بارداری تمام کالریهای مفید را دریافت می‌کند؛ اما در ادامه دوران بارداری باید با رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی کافی کمبودها را جبران کنید.
در طول دوران بارداری زنان باید غذاهای سرشار از آهن و کلسیم مصرف کنند. زنان باردار و مادران شیرده باید روزانه حداقل ۱۰۰۰ میلیگرم کلسیم و ۳۰ میلیگرم آهن مصرف کنند. کلسیم برای ساخت استخوانها و دندانها ضروری است و به حفظ استقامت استخوانها کمک می‌کند. استخوانها و دندانهای جنین در ده هفته آخر تشکیل می‌شوند در نتیجه بدن در این دوره زمانی به کلسیم بیشتری نیاز دارد؛ سعی کنید این ماده غذایی را در غذاها و مکمل‌های خود بگنجانید. همچنین به یاد داشته باشید که بدن برای جذب و استفاده از کلسیم به ویتامین D نیاز دارد و ویتامین D در غذاهایی مثل تخم‌مرغ، غلات صبحانه و بعضی ماهیها وجود دارد. بدن شما به طور طبیعی با قرار گرفتن در معرض خورشید ویتامین D تولید می‌کند.
برای اطمینان از مصرف کلسیم، سعی کنید که غذاهای زیر را در رژیم غذایی خود بگنجانید: هر کدام از این غذاها حدوداً حاوی ۳۰۰ میلیگرم کلسیم است. برای اطمینان از یک الگوی غذایی سالم، سعی کنید روزانه چهار وعده غذا بخورید.
• حدوداً ۲۵۰ میلیلیتر شیر و یا ۲۵۰ گرم ماست
• ۴۰ گرم پنیر
• ۴۰ تا ۶۰ گرم پنیر
• ۳۵۰ گرم سبزیجات سبز پخته‌شده
آهن به ایجاد سلولهای خونی کمک می‌کند و مانع از ایجاد کم‌خونی میشود. در حین بارداری باید روزانه ۳۰ میلیگرم آهن مصرف کنید. برای دریافت آهن میتوانید از غذاهای دارای آهن استفاده کنید چون مکمل‌های غذایی دارای آهن یبوست ایجاد می‌کنند. با این حال، بسیاری از زنان نیاز به آهن بیشتری در طول بارداری دارند؛ بنابراین دریافت آهن مورد نیاز از غذاها برای بدن دشوار است. اگر میزان آهن شما پایین باشد، پزشک مکمل آهن مناسبی برای دوران بارداری تجویز خواهد کرد.
حداقل روزانه چهار وعده از مواد غذایی غنی‌شده با آهن زیر مصرف کنید:
• مصرف ۱۲۵ گرم از میوه خشک مانند زردآلو، کشمش
• مصرف ۲۵۰ گرم از دانههای پخته‌شده، نخود فرنگی، یا عدس
• مصرف ۲۵۰ گرم سبزیجات سبز تیره برگدار مانند اسفناج
• ۱ برش نان سبوسدار و یا حدوداً ۳۰ گرم از غلات سبوسدار
• مصرف حدوداً ۶۰ گرم بادام یا گردو
• مصرف حدوداً ۶۰ گرم گوشت قرمز
در رژیم غذایی تمام افراد باید فولیک اسید گنجانده شود. فولیک اسید برای زنان باردار و زنانی که در شرف بارداری هستند ضروری است. این زنان باید روزانه ۴۰۰ میلیگرم فولیک اسید مصرف کنند. ویتامین B برای رشد سالم مغز و نخاع کودک ضروری است و احتمال ابتلا به اسپینابيفيدا را کاهش میدهد.
دو روش آسان برای دریافت روزانه فولیک اسید وجود دارد:
• در صبحانه خود از غلات استفاده کنید.
• همراه با فولیک اسید ویتامین مصرف کنید. میتوانید از قرصهای دارای فولیک اسید یا مولتیویتامین استفاده کنید. میتوانید قرص فولیک اسید و ویتامین را از داروخانهها تهیه کنید.
در مورد فولیک اسید با پزشک خود صحبت کنید. اگر باردار یا در حال شیردهی هستید، دکتر میزان مقدار مصرف آن را برای شما تعیین می‌کند. اگر شرایط فیزیکی مناسبی دارید یا داروهای خاصی مصرف میکنید، باید فولیک اسید بیشتری مصرف کنید.
غذاهای حاوی فولیک اسید عبارت‌اند از:
• اسفناج و سایر سبزیجات
• پرتقال و آب پرتقال
• لوبیا و نخود فرنگی
• ماکارونی و سایر غلات
• نان غنی‌شده
فقط از مکمل‌های تجویز‌شده توسط پزشک استفاده کنید و بدون مشورت با پزشک هیچ نوع دارویی مصرف نکنید. اگرچه مصرف مکملها به ایجاد منابع مغذی بدن کمک می‌کند ولی این مکملها جایگزین غذا نمیشوند.
از مصرف مکمل‌های دارای ویتامین A مثل کپسول روغن کبد ماهی خودداری کنید، چون ذخیره بیش‌از‌حد این نوع ویتامین در بدن، به رشد جنین آسیب میرساند. همچنین از خوردن غذاهایی مثل کله ماهی که سرشار از ویتامین A هستند، خودداری کنید. اگر به ماهی علاقه زیادی دارد باید این ماده غذایی را کمتر مصرف کنید یا از خوردن انواع خاصی از ماهیها بپرهیزید.
در دوران بارداری با داشتن رژیم مناسب، وزن خود را کنترل کنید. بنا به گزارش‌ها متخصصان، زنانی که پیش از بارداری شاخص توده بدنی مناسبی دارند (بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹) در طول دوران بارداری باید بین ۱۱/۵ تا ۱۵/۳۰ کیلو، زنانی که اضافه وزن دارند باید بین ۶/۳۰ تا ۱۱/۳۰ کیلو و زنان چاق بین ۵ تا ۹ کیلو وزن اضافه کنند. اضافه وزن در طول دوران بارداری برای مادر و جنین خطرناک است.
درباره تغذیه در دوران بارداری بیشتر بخوانید.
فعالیت بدنی
همه افراد مخصوصاً زنان بارداری باید فعالیت بدنی مناسبی داشته باشند. فعالیت فیزیکی منظم به داشتن بارداری سالم کمک می‌کند و احتمال ایجاد مشکلات بارداری را کاهش میدهد.
در مورد ورزشهای حین بارداری با پزشک خود صحبت کنید. در صورتی که هیچ دلیل پزشکی برای عدم فعالیت جسمی وجود نداشت، ورزش خود را شروع کنید. اگر قبل از بارداری ورزش نمیکردید، به آرامی شروع کنید.
فعالیتهایی مثل پیادهروی سریع، رقص یا شنا را انتخاب کنید تا ضربان قلب را بالا ببرد. باید به حدی فعالیت کنید که بتوانید صحبت کنید. میتوانید هفتهای دو ساعت و سی دقیقه ایروبیک انجام دهید.
در ورزش کردن در طول دوران بارداری به نکات زیر توجه کنید:
• قبل و بعد از ورزش آب کافی مصرف کنید.
• اگر احساس نفس تنگی کردید، نفس عمیقی بکشید.
• در حین ورزش نفس خود را حبس نکنید. در هنگام بلند کردن وزنه نفس خود را خارج کنید و دوباره نفس بگیرید.
• از انجام ورزش‌هایی که به کمرتان فشار میآورد، اجتناب کنید.
• از انجام ورزش‌هایی که در سه ماه دوم و سوم باید به پشت خوابید، دوری کنید (۱۲ هفته).
• از انجام ورزش‌هایی مثل کوهنوردی و اسب سواری که احتمال افتادن وجود دارد، خودداری کنید.
• از انجام ورزش‌هایی مثل بسکتبال و فوتبال که احتمال برخورد به شکمتان وجود دارد خودداری کنید.
بدون مشورت با پزشک هیچ فعالیت بدنی انجام ندهید. افراد مبتلا به بیماری قلبی، بیماری ریوی، فشار خون مزمن، پرهاکلامپسی یا افرادی که چند قلو باردار هستند نباید ایروبیک و فعالیت ورزشی دیگری انجام دهند.
علائم هشداردهنده برای توقف ورزش
اگر در حین ورزش یا فعالیت بدنی هریک از علائم زیر را مشاهده کردید، فوراً ورزش را متوقف کنید و با پزشک خود تماس بگیرید:
• خونریزی واژن
• احساس سرگیجه و خستگی
• تنگی نفس
• سردرد
• سینه درد
• ضعف ماهیچهای
• درد یا تورم ساق پا (که لخته خون را نشان میدهد)
• پشت یا لگن درد
• انقباضات/زایمان زودرس
• کاهش حرکات جنین (بررسی حرکات جنین را یاد بگیرید، اما به یاد داشته باشید که هنگامی که فعالیت شما زیاد است حرکت جنین کمتر است)
• دفع مایعی از واژن
• تندتر شدن ضربان قلب یا تپش قلب هنگامی که در حالت استراحت هستید
مصرف دخانیات
در طول دوران بارداری سیگار نکشید و مشروبات الکلی مصرف نکنید. قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز ممکن است مشکلاتی برای جنین به وجود بیاورد، پس در معرض دود سیگار نیز قرار نگیرید.
